Payızlıq (sıfat) – Bu söz, əsasən "payız" sözündən törəmiş olub, payız fəsli ilə sıx bağlı olan, payızla əlaqədar olan və ya payız üçün nəzərdə tutulan mənaları əhatə edir. Mənası “payıza aid olan”, “payızda istifadə olunan”, “payız üçün hazırlanmış”, “bir payız mövsümünə yetərli olan” kimi müxtəlif nüansları özündə birləşdirir. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Etimologiya: Sözün əsası olan "payız" sözünün mənşəyi qədim türk dillərinə gedib çıxır. Fərqli dillərdə "payız" sözünün eyni kökdən gələn müxtəlif variantları müşahidə olunur. "Payızlıq" isə "payız" sözünə "-lıq" şəkilçisinin artırılması ilə meydana gəlmişdir. "-lıq" şəkilçisi isə mənsubiyyət, maliklik və ya keyfiyyət bildirən bir şəkilçidir.
İstifadə nümunələri: Sözün istifadə sahəsi genişdir. Müşahidə olunan mənaları cümələr vasitəsilə daha aydın şəkildə göstərmək olar:
- Payızlıq palto: Payız fəslində geyinilmək üçün nəzərdə tutulmuş, isti və qalın bir palto.
- Payızlıq əkin: Payızda əkilən bitkilər.
- Payızlıq yem: Qışa qədər heyvanlar üçün saxlanılan, bir payız mövsümünə yetərli qida ehtiyatı.
- Payızlıq hava: Payız fəslində səciyyəvi olan, sərin və yağışlı hava.
- Payızlıq rənglər: Qırmızı, sarı, narıncı kimi payız meşələrinə xas olan rənglər.
Fərqli mənaların kontekstdən asılılığı: "Payızlıq" sözünün mənası cümlədəki digər sözlərlə sıx əlaqədardır. Məsələn, "payızlıq əkin" və "payızlıq yem" ifadələrində "payızlıq" sözü həm miqdarı, həm də məqsədi bildirir. Ancaq "payızlıq palto" ifadəsində isə əsasən məqsəd bildirilir.
Nəticə: "Payızlıq" sözü payız fəsli ilə əlaqədar bir çox mənanı özündə birləşdirən, çoxmənalı, lakin kontekstdən asılı olaraq anlaşılması asan bir sözdür. Sözün dəqiq mənası hər dəfə istifadə olunan kontekstdən çıxarılmalıdır.