Peşmanlıq (ərəb. peşman + -lıq) – bir hərəkətin, qərarın və ya sözün nəticəsindən sonra, həmin hərəkətin, qərarın və ya sözün düzgün olmamasının dərk edilməsi ilə əlaqədar olaraq duyulan kədər, üzüntü, təəssüf və ya əzab hissi. Bu hissiyyat, keçmişə dair mənfi qiymətləndirmə, özünü qınama və ya tənqid hissi ilə müşayiət oluna bilər. Peşmanlıq, hərəkət motivindən asılı olmayaraq, özünü müxtəlif yollarla göstərə bilər: daxili əzab, özünü qınama, başqalarından bağışlanma diləmə, əməlin nəticələrini aradan qaldırmaq cəhdi və s. Peşmançılıq daha çox fərdi, daxili bir hal olaraq yaşansa da, xarici təzahürləri də müşahidə oluna bilər (məsələn, üz ifadələrində, davranışlarda).
“Peşmanlıq” sözünün mənası “peşman olma” və ya “peşmançılıq” mənalarına bərabər olsa da, “peşman olma” feili bir vəziyyəti, “peşmançılıq” isə bu vəziyyətin keyfiyyətini ifadə edir. “Peşmanlıq” isə həm vəziyyətin özünü, həm də onun intensivliyini, dərinliyini ifadə edən daha geniş mənalı bir sözdür. Məlumat üçün qeyd edək ki, bu söz ərəb mənşəli "peşman" sözündən törəmədir və "-lıq" əlavəsi ilə isim halına çevrilmişdir.
Misal cümlələr:
1. O, etdiyi hərəkətdən dərin peşmanlıq duydu.
2. Peşmanlığı onu bürüyüb qoymadı.
3. Onun səhvini başa düşməsi dərhal peşmanlığa çevrildi.
4. Peşmanlıq qara boğanaq kimi birdən [Zeynalı] bürüyüb sıxmağa başlayırdı. (Bu cümlədə peşmanlığın birdən və güclü gəlməsi, sanki insanı boğması təsvir olunur. Metafora vasitəsi ilə peşmanlığın intensivliyi və təsiri vurğulanır.)