Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "peyğəmbər" sözünün mənası qısaca "qarğıdalı" kimi verilsə də, bu tərif olduqca qeyri-kafi və yanlışdır. Əslində, "peyğəmbər" sözünün "qarğıdalı" ilə əlaqəsi dialektal və məhdud bir istifadəyə aiddir. Belə ki, Azərbaycanın bəzi bölgələrində, xüsusilə də kənd yerlərində, qarğıdalı bitkisinin yerli adlarından biri "peyğəmbər"dir. Bu istifadə, əsasən, şifahi dilin tərkib hissəsidir və yazılı mənbələrdə geniş yayılmamışdır.
Lüğətlərdəki bu qeyd, dialektal variantları əks etdirməyə çalışsa da, sözün əsl mənasını tam əks etdirmir. Çünki "peyğəmbər" sözünün əsas və ümumi mənası "Allah tərəfindən insanlara ilahi mesajları çatdıran şəxs" deməkdir. Bu mənada "peyğəmbər" sözü İslam dini kontekstində çox vacib bir termindir və Məhəmməd peyğəmbər (s.ə.s) ən son peyğəmbər hesab olunur. Sözün kökü olan "peyğəm" (xəbər, mesaj) ilə "bər" (daşıyan, çatdıran) birləşməsindən əmələ gəlmişdir.
Beləliklə, "peyğəmbər" sözünün iki əsas mənası vardır: 1) Allahın mesajlarını insanlara çatdıran şəxs (əsas məna); 2) bəzi Azərbaycan dialektlərində qarğıdalı bitkisi (dialektal məna). Lüğətlərdə hər iki mənanın qeyd olunması daha dəqiq və dolğun bir tərif olacaqdır. Dialetikal mənanın istifadə sahəsi göstərilməli və əsas mənanın daha ön plana çıxarılması vacibdir.
Cümlə içərisində istifadə nümunələri:
- Əsas məna: Məhəmməd peyğəmbər (s.ə.s) Allahın son peyğəmbəridir. Peyğəmbərlər həmişə haqq yolunda mübarizə aparmışlar.
- Dialektal məna: Bu il peyğəmbər bol oldu. (Yəni: Bu il qarğıdalı bol oldu.) Tarlada peyğəmbər əkmişik. (Yəni: Tarlada qarğıdalı əkmişik.)
Göründüyü kimi, sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir. Ona görə də lüğətlərdə mənaların tam və dəqiq şəkildə izah olunması, həmçinin dialektal istifadəyə dair qeydlərin verilməsi vacibdir.