Pəncələmə (pəncələmək felindən törəmiş isim) – bir şeyə, adətən də bir heyvanın pəncəsi ilə, güclü şəkildə yapışma, tutma və ya sıxma hərəkətidir. Bu hərəkət sadəcə fiziki toxunma ilə məhdudlaşmır, həm də həmin şeyə bərk yapışma, bəzən isə zərər vermə, cırmaq mənasını da özündə ehtiva edir. Pəncələmək feli kimi, pəncələmə sözü də əsasən heyvanlar üçün işlənsə də, metaforik mənada insanlara da şamil edilə bilər. Məsələn, birisinin əlini sıxışdırıb tutması da, kontekstə görə, pəncələmə kimi ifadə oluna bilər.
Etimologiya: Söz "pəncə" kökünə "-ləmə" əlavəsindən əmələ gəlmişdir. "Pəncə" sözü öz növbəsində türkiyə dillərinə ortaq olan kök sözlərdən gəlir və heyvanların tutma üzvləri üçün işlədilir. "-ləmə" əlavəsini isə fəaliyyəti və prosesi ifadə etmək üçün gəlir.
İstifadə nümunələri:
- Pişik evin damını pəncələdi.
- Şirlərin pəncələməsi qorxunc idi.
- Qartal ovunu güclü pəncələməsiylə tutdu.
- Rəqib onu bir anlığa pəncələyib yerə sərdi. (burada metaforik istifadə olunur)
- Ayağını pəncələmə hiss etdi. (burada da metaforik istifadə olunur, məsələn sərt bir şeyə dəymək)
Fərqləndirmə: Pəncələmə sözü bəzən "tutma", "sıxma", "yapışdırma" kimi sözlərlə eyni mənada işlənə bilər, ancaq bunlardan fərqli olaraq, daha güclü, daha qətiyyətli və bəzən də daha aqressiv bir hərəkəti ifadə edir. Məsələn, "tutma" daha ümumi və zəif bir hərəkəti bildirsə də, "pəncələmə" hərəkətin qüvvətli və möhkəm olduğunu vurğulayır.