Pəncərə (ərəb. pəncerə) – İşıq və havanın keçməsi üçün bina divarında açılmış, ümumiyyətlə şüşə ilə örtülmüş dəlik. Bu termin sadəcə bir deşikdən daha çox, müəyyən bir konstruksiyanı, çərçivəni və şüşələnməni əhatə edir. "Pəncərə" sözü, binanın daxili ilə xarici mühit arasındakı əlaqəni, həmçinin, xarici aləmin daxilə baxış imkanını ifadə edir. Pəncərənin ölçüləri, forması, materialı (şüşə, plastik, taxta) və dizaynı çox müxtəlif ola bilər.
Mənasının daha geniş izahı: "Pəncərə" sözü memarlıqda, ədəbiyyatda və hətta məcazi mənada da istifadə olunur. Memarlıqda müxtəlif formalı (düzbucaqlı, kvadrat, dairəvi, tağlı) və ölçülü pəncərələr mövcuddur. Eyni zamanda, pəncərənin funksiyası sadəcə işıq və hava buraxmaq deyil, həm də binanın estetik görünüşünü yaxşılaşdırmaq, mənzərəyə baxış imkanı yaratmaqdır. Bəzi pəncərələr açılıb-bağlana bilər (açılan pəncərələr, sürüşən pəncərələr), bəziləri isə sabitdir (vitrajlar).
Ədəbiyyatda "pəncərə" sözü tez-tez məcazi mənada işlənir. Məsələn, "ürəyin pəncərəsi" deyərkən insanın daxili aləminə, hisslərinə açılan yol nəzərdə tutulur. "Dünyaya pəncərə" ifadəsi isə yeni məlumatlar və təcrübələr əldə etmək imkanını bildirir. Beləliklə, "pəncərə" sözü həm konkret bir obyekt, həm də məcazi bir anlayış kimi istifadə oluna bilər.
Misallar:
- Otağın pəncərəsi açıq idi.
- Qədim evin kiçik, ağac çərçivəli pəncərələri var idi.
- Sənətin dünyaya pəncərə olduğunu söylədi.
- Onun gözləri ruhunun pəncərəsi idi.
- Yeniyetməlik dövrü, yetkin həyata açılan bir pəncərədir.