izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Pırıldamaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, lüğətlərdə sadəcə "qanadları ilə pırıltı səsi çıxararaq, “pırr” edərək uçmaq (quşlar haqqında)" kimi izah edilməsinə baxmayaraq, daha geniş və dəqiq bir şəkildə təhlil edilə bilər. Bu söz, quşların sürətli, yüngül və ritmik hərəkətlərlə uçuşunu ifadə edir. "Pırıldamaq" sadəcə bir səs təsvirindən ibarət deyil; həm səs, həm də hərəkət elementi ehtiva edir. Quşun qanadlarının sürətli çırpılması nəticəsində yaranan "pırr-pırr" kimi səslər və havada tez-tez dəyişən istiqamət və sürətlə hərəkət pırıldamaq hərəkətini təşkil edir. Bu hərəkət, quşun kiçik və sürətli uçuşları, tez-tez istiqamət dəyişiklikləri ilə xarakterizə olunur.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "pırıldamaq" feli "pır" kökünün təkrarı və "-lamaq" şəkilçisinin əlavə olunması ilə əmələ gəlmişdir. "Pır" kökü, ehtimal ki, onomatopoetik (səs təqlidi) bir kökdür və quşların qanad çırpılması səsini təsvir edir. "-lamaq" şəkilçisi isə hərəkətin davamlılığını və təkrarlanmasını bildirir. Beləliklə, sözün mənası "pır-pır edərək davamlı uçmaq" kimi də izah edilə bilər.

Misal cümlələrdə istifadəsinə baxaq: "Yolun altından bir dəstə göyərçin pırıldayıb qalxdı" cümləsində pırıldamaq, göyərçinlərin sürətli və yüngül bir şəkildə havalanmasını ifadə edir. Başqa bir nümunə olaraq, "Arılar çiçəklər arasında pırıldayırdılar" cümləsini göstərə bilərik. Burada pırıldamaq, arıların sürətli və davamlı hərəkətlərini ifadə edir. Bu iki misaldan da göründüyü kimi, "pırıldamaq" feli həm quşlar, həm də digər kiçik uçan canlılar üçün istifadə oluna bilər və hərəkətin sürətli və yüngül olmasını vurğulayır.

Qısacası, "pırıldamaq" sözü sadəcə bir səs təsviri deyil, həm səs, həm də hərəkəti birlikdə ifadə edən, quşların və digər kiçik uçan varlıqların xarakterik uçuş üsulunu təsvir edən zəngin bir leksik vahiddir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz