Pillə (fars. پله - pelə) sözü Azərbaycan dilində geniş işlənən və çoxmənalı bir leksik vahiddir. Əsasən pilləkən anlayışı ilə bağlı olsa da, məcazi mənalarda da işlənə bilir.
Birinci əsas mənası: Pilləkənin çıxarkən və ya enərkən ayaq qoyulan üfüqi hissələrdən hər biridir. Bu, sözün ən konkret və geniş yayılmış istifadəsidir. Məsələn: "O, üç pillə qalxdı və qapını açdı." burada "pillə" sözü fiziki bir obyekt, pilləkənin tərkib hissəsini ifadə edir. Eyni zamanda, "pilləkənin hər pilləsi möhkəm taxtadan hazırlanmışdı" cümləsində də pillənin bu əsas mənası aydındır.
İkinci mənası (məcazi): Pillə sözü irəliləyiş, inkişaf, yüksəliş mənasında da işlənə bilir. Bu istifadədə pillə, müəyyən bir məqsədə çatmaq üçün keçilməli olan mərhələləri, səviyyələri bildirir. Məsələn: "Karyerasında yeni bir pilləyə qalxdı." və ya "Elmin inkişafında yeni bir pilləyə qədəm qoyduq." cümlələrində pillə, irəliləmənin, inkişafın mərhələsini göstərir. Bu məcazi istifadədə, sözün əsas mənası ilə müəyyən bir metaforik əlaqə saxlanılır: pilləkən kimi, həyatda da müəyyən mərhələləri keçmək, səviyyələri aşmaq lazımdır.
Üçüncü mənası (nadir hallarda): Bəzi dialektlərdə pillə sözü, dərinlik və ya çuxur kimi topoqrafik relyef formalarına da işarə edə bilər (məsələn, "quyruq pilləsi" kimi). Bu istifadə çox məhdud coğrafi ərazilərdə qeydə alınmışdır və ümumi ədəbi dildə geniş yayılmamışdır.
Etimalogiyası: Sözün farsca pelə (پله) sözündən gəldiyi qeyd olunmuşdur. Farsca sözün özü də hind-Avropa dillərinin köhnə təbəqəsindən qaynaqlanır və oxşar mənalarda müxtəlif dillərdə rast gəlinir.
Nümunə cümlələr:
- Evə qalxmaq üçün on pilləni qət etməli idi.
- O, elm pillələrində sürətlə yüksəlirdi.
- Karyerasının bu pilləsi ona çox şey öyrətmişdi.
- Hər pillədə yeni bir çətinliklə qarşılaşırdı.