Plutokratik (yun. ploutos – sərvət + kratos – hakimiyyət) sifətdir və "sərvətə əsaslanan, varlıların hakimiyyəti ilə xarakterizə olunan" mənasını verir. Bu termin, siyasi sistemləri təsvir etmək üçün istifadə olunur və belə sistemlərdə dövlətin idarə olunması və siyasətin formalaşması əsasən varlı təbəqənin maraqlarına, arzularına və təsirinə əsaslanır.
Plutokratik bir sistemdə, varlılar siyasi prosesə həddindən artıq təsir göstərə bilərlər. Bu təsir müxtəlif yollarla özünü göstərə bilər: məsələn, siyasi kampaniyalara böyük həcmdə maliyyə yardımı vermək, lobbistlər vasitəsilə qanunvericilərə təzyiq göstərmək, KİV-ə nəzarət etmək və ictimai rəyin formalaşmasına təsir göstərmək. Nəticədə, qəbul edilən qanunlar və siyasətlər daha çox varlıların maraqlarını əks etdirir, kasıb və orta təbəqənin isə maraqları ikinci plana keçir.
Plutokratiya, demokratiya ilə qarşılaşdırılan bir termindir. Demokratiyada hakimiyyət xalqın əlindədir və hər bir vətəndaşın səsi bərabər qiymətləndirilir. Plutokratiyada isə səs gücü, mal-mülk və sərvət miqdarı ilə müəyyən edilir. Plutokratik rejimlərdə, siyasi bərabərsizlik yüksək səviyyədə olur və bu da sosial ədalətsizliyə və sosial qeyri-sabitliyə gətirib çıxara bilər.
Plutokratik idarə üsulunun tətbiq olunduğu cümlələrə nümunələr:
- Bəzi tənqidçilər müasir siyasi sistemlərin müəyyən dərəcədə plutokratik xüsusiyyətlər göstərdiyini iddia edirlər.
- Plutokratik sistemlərdə varlıların maraqları, xalqın maraqlarından üstündür.
- Onun idarə üsulu açıq-aşkar plutokratik idi; qərarlar yalnız varlıların istəklərinə uyğun olaraq qəbul edilirdi.
Plutokratiya anlayışı, həm müasir siyasi elmlərdə, həm də tarixi tədqiqatlarda geniş istifadə olunur və müxtəlif siyasi rejimlərin təhlilində əhəmiyyətli rol oynayır.