Pörtləmə₂ (feildən törəmə): Azərbaycan dilində “pörtləmək₂” fellərinin törəməsi olaraq istifadə olunan bu söz, əsasən, qəfil, gözlənilmədən baş verən və əsasən qısa müddətli şiddətli bir hadisə və ya hərəkəti ifadə edir. "Pörtləmək₂" fellərinin əsas mənası "qəfil və şiddətlə partlamaq, atılmaq, səpələnmək" olsa da, pörtləmə sözü daha geniş məna daşıyır və hadisənin özü qədər onun yaratdığı təsiri də əhatə edir.
Mənasını daha dəqiq təsvir etmək üçün kontekstdən asılı olaraq aşağıdakı nüansları nəzərə almaq lazımdır:
1. Fiziki partlama və ya atılma: Məlumat yığımı, məlumat axını və ya enerjinin qəfil buraxılışı kimi fiziki hadisələrə işarə edə bilər. Məsələn, "Vulkanın pörtləməsi nəticəsində ətraf tamamilə dağıldı." burada pörtləmə sözü vulkanın partlaması, lava və külün atılması və bunun yaratdığı dağıntıları əhatə edir.
2. Şiddətli, qısa müddətli emosiyaların ifadəsi: Qəzəb, hirs, sevinc kimi güclü duyğuların qəfil və şiddətli bir şəkildə ortaya çıxmasını ifadə edə bilər. Məsələn, "Onun qəzəbinin pörtləməsi hər kəsi qorxutdu." burada pörtləmə sözü qəzəbinin ifadə olunma formasını, onun şiddətini və sürətini ifadə edir.
3. İctimai hadisələrə aid mənalar: İnqilab, etiraz, üsyan kimi ictimai hadisələrin qəfil baş verməsi və qısa müddətdə şiddətlənməsi üçün də istifadə oluna bilər. Məsələn, "İctimai narazılığın pörtləməsi hakimiyyəti sarsıtdı." burada pörtləmə sözü narazılığın sürətlə artmasını və şiddətlənməsini bildirir.
4. Metaforik istifadə: Pörtləmə sözü daha geniş mənada, hər hansı bir hadisənin qəfil və gözlənilmədən baş verməsini və güclü təsir yaratmasını ifadə etmək üçün metaforik olaraq da istifadə oluna bilər. Məsələn, "Onun yaradıcılığında pörtləmə baş verdi" – burada yeni və qeyri-adi bir yaradıcılıq prosesi mənası ifadə olunur.
Qısaca, "pörtləmə₂" sözü "pörtləmək₂" fellərinin törəməsi olaraq, qəfil, şiddətli və qısa müddətli hadisələri və ya duyğuları ifadə edir və həm konkret, həm də metaforik mənada istifadə oluna bilər. Konkret mənası isə kontekstdən asılı olaraq dəyişir.