Progimnaziya [rus. прогимназия]: 1917-ci il Rusiya inqilabından əvvəl Rusiya imperiyası ərazisində fəaliyyət göstərən, oğlan və ya qızlar üçün nəzərdə tutulmuş natamam orta təhsil müəssisəsi idi. Terminin özü rus dilindən mənşəli olub, "pro-" (əvvəl, əvvəlki) və "gimnaziya" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib. Bu, gimnaziyadan əvvəlki hazırlıq mərhələsini ifadə edirdi. Progimnaziyalar ümumiyyətlə, 4-6 illik təhsil müddəti ilə fərqlənirdi və şagirdlər bu məktəbi bitirdikdən sonra tam orta təhsil almaq üçün gimnaziyaya davam edirdilər. Tədris proqramı gimnaziya proqramından daha sadə və qısaldılmış idi.
Progimnaziyaların əsas məqsədi uşaqları gimnaziya təhsilinə hazırlamaq idi. Burada əsas diqqət oxuma, yazma, hesablama, ədəbiyyat, tarix və coğrafiya kimi əsas fənlərə yönəldilirdi. Lakin, progimnaziyaların tədris səviyyəsi və proqramı regiondan regiona, hətta məktəbdən məktəbə fərqlənə bilərdi. Bəzi progimnaziyalar daha yüksək səviyyədə təhsil verir, bəziləri isə daha çox hazırlıq məktəbi kimi fəaliyyət göstərirdi.
Azərbaycan ərazisində də, Rusiya imperiyası tərkibində olduğu dövrdə, bir çox progimnaziya fəaliyyət göstərirdi. Bu məktəblərdə azərbaycanlı uşaqlar da təhsil alırdı. Lakin, bu məktəblərdə tədris rus dilində aparılırdı və tədris proqramı rus mədəniyyətinə və dəyərlərinə yönəlmişdi. 1917-ci il inqilabından sonra progimnaziyalar ləğv edildi və onların yerini yeni təhsil sistemi aldı.
Müasir Azərbaycan dilində "progimnaziya" sözü artıq nadir hallarda işlədilir və əsasən tarixi kontekstlərdə qarşılaşılır. Mətndə "Yeni təhsil ili başlananda progimnaziyada azərbaycanlı təl..." kimi qırxılmış bir cümlənin olması, progimnaziyalar haqqında daha ətraflı məlumatın olmaması səbəbindən cümləni tam bərpa etmək mümkün deyil. Ancaq bu cümlədən belə aydın olur ki, progimnaziyalar Azərbaycan türklərinin də təhsil aldığı müəssisələr olub.