Radon (Rn) adı latın dilindən olan "rad(iare)" (şüalandırmaq) və yunan dilindən olan "ag(on)" (qaz) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Bu terminologiya elementin radiumun radioaktiv parçalanması nəticəsində əmələ gələn radioaktiv bir qaz olduğunu dəqiq şəkildə əks etdirir. "Rad(iare)" komponenti radonun radioaktivliyini, yəni ionlaşdırıcı şüalanma yaymasını ifadə edir. "Ag(on)" komponenti isə maddənin qaz halında olmasını bildirir.
Kimyəvi baxımdan radon, dövri sistemin 18-ci qrupuna (soy qazlar) aid olan, atom nömrəsi 86 olan radioaktiv bir elementdir. Təbiətdə sərbəst halda, rəngsiz, iysiz və dadsız bir qaz olaraq mövcuddur. Radiumun radioaktiv parçalanmasının məhsulu olaraq yaranır və yer qabığında uran və torunun radioaktiv parçalanması zamanı da əmələ gəlir. Bu səbəbdən radon, yeraltı sularında, torpaqda və bəzi tikinti materiallarında tapıla bilir.
Radonun radioaktivliyi onun sağlamlıq üçün təhlükəli olmasını nəzərə çarpdırır. Radon qazı tənəffüs edildikdə, alfa hissəcikləri yayır ki, bu da ağciyər toxumalarına zərər verə bilər və ağciyər xərçənginə səbəb ola bilər. Radonun konsentrasiyası qapalı məkanlarda, xüsusilə ventilyasiyası zəif olan yerlərdə yüksək ola bilər. Buna görə də, binalarda radon səviyyəsinin ölçülməsi və radonun yayılmasının qarşısının alınması üçün müəyyən tədbirlər görülməlidir.
Cümlədə istifadəsi nümunələri:
- Yeraltı sularında radon konsentrasiyası yüksəkdir.
- Radon qazı ağciyər xərçənginin əsas səbəblərindən biridir.
- Tikinti materiallarında radon səviyyəsinin ölçülməsi vacibdir.
- Radonun radioaktiv parçalanması alfa hissəciklərinin yaranmasına səbəb olur.