izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Raket [alm. Rakete] termininin Azərbaycan dilinə alman dilindən keçməsi ilə əlaqədar olaraq, mənasını daha əhatəli və dəqiq şəkildə izah etmək mümkündür. Lüğətlərdəki sadə təriflər, raketin əsasən pirotexniki məqsədlər üçün istifadəsinə yönəlib. Halbuki, müasir anlamda "raket" termini, çox daha geniş bir texnoloji sahəni əhatə edir.

Birincisi, tarixi kontekstdə, "raket" adlandırılan qurğular əsasən hərbi və ya atəşfəşanlıq məqsədləri üçün hazırlanırdı. Bu növ raketlər, barıt və ya oxşar partlayıcı maddələrlə doldurulmuş silindrik bir qabdan və bu qabdan atılan hücum vasitələrindən (məsələn, odlu toplardan) ibarət idi. Lüğətdə verilən tərif də bu ənənəvi, daha sadə raket növlərini ifadə edir. Yəni, içi barıtla doldurulmuş, atəşfəşanlıq və ya siqnal vermək üçün istifadə edilən bir növ mərmi.

Lakin, müasir raket texnologiyası, bu sadə tərifə sığmayan bir çox fərqli qurğunu əhatə edir. Müasir raketlər, reaktiv hərəkət prinsipi əsasında işləyir; yəni, yanacaq yandırmaqla yaranan qazların reaktiv təzyiqi hesabına hərəkət edirlər. Bu raketlər, hərbi (qitələrarası ballistik raketlər, zenit raketləri, hava-hava raketləri), kosmik (məsələn, peykləri orbitə çıxaran raketlər, kosmik gəmilər) və ya elmi məqsədlər (havaşünaslıq raketləri, meteoroloji raketlər) üçün istifadə oluna bilər. Bunlar, sadəcə atəşfəşanlıq raketləri kimi deyil, həm də yük daşımaq, insanları kosmosa aparmaq və ya müxtəlif elmi tədqiqatlar aparmaq kimi mürəkkəb funksiyaları yerinə yetirən mürəkkəb mühəndislik qurğularıdır.

Beləliklə, "raket" termininin tam və dəqiq tərifi, tarixi mənşəyini, pirotexniki tətbiqlərini və ən əsası müasir raket texnologiyalarının geniş əhatə dairəsini əks etdirməlidir. Cümlədə necə işləndiyi isə onun konkret mənasını müəyyən edir. Məsələn, "Atəşfəşanlıqda gözəl raketlər atıldı" cümləsi pirotexniki raketləri ifadə edir, halbuki "Kosmik raket uğurla peyki orbitə çıxardı" cümləsi isə müasir kosmik raketləri ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz