izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Rısalamaq feli, Azərbaycan dilində geniş yayılmış, əsasən toxuculuq və ya ipəkçilik sahələri ilə bağlı olan bir sözdür. Lüğətlərdə sadəcə "ipə düzmək, sapa düzmək" kimi tərif olunsa da, mənası daha geniş və dərindir. Rısalamaq hərəkəti, ipləri ya da telləri müəyyən bir qayda və ardıcıllıqla, bir-birinə paralel və ya müəyyən bir naxışa uyğun olaraq düzümək, düzəltmək deməkdir. Bu proses, əsasən, toxunma, dokuma və ya digər əl işləri zamanı iplərin düzgün yerləşdirilməsini təmin etmək üçün həyata keçirilir. Sadəcə ipləri yığmaq deyil, həm də onları gərginləşdirmək, düzəltmək və bir-birinə bərabər məsafədə yerləşdirmək kimi əməliyyatları əhatə edir.

Sözün etimologiyasına nəzər saldıqda, "rıs" kökünün "sıra", "düzüm", "qayda" kimi mənaları ehtiva etdiyi ehtimal olunur. "-lamaq" isə hərəkət bildirən bir şəkilçidir. Beləliklə, rısalamaq "sıraya düzmək", "qaydaya salmaq" kimi bir məna daşıyır. Bu mənada, rısalamaq yalnız toxuculuqla məhdudlaşmır, həmçinin digər sahələrdə də istifadə oluna bilər. Məsələn, "şəkilləri rısala", "kağızları rısala" kimi ifadələr əşyaları səliqəli, ardıcıl və sistemli bir şəkildə düzəltmək mənasında işlənə bilər.

Qoğalı rısalamaq ifadəsi isə, qoğalın (iplik topası) içindən çıxan iplərin toxunma prosesi üçün düzgün şəkildə rısalanmasını bildirir. Bu, toxuculuqda çox əhəmiyyətli bir addımdır, çünki düzgün rısalanmayan iplər toxumanın keyfiyyətinə mənfi təsir göstərərək, qırışlara, düyünlərə və ya qeyri-bərabər toxumaya səbəb ola bilər.

Yekun olaraq, rısalamaq feli sadə bir hərəkəti ifadə etsə də, mənası kontekstə və işlənmə formasına görə dəyişə bilər. Əsasən toxuculuqla bağlı olsa da, daha geniş mənada "səliqəyə salmaq", "ardıcıllıqla düzəltmək" mənalarında da işlənə bilər. Dilçilik baxımından bu sözün semantik inkişafını və müxtəlif kontekstlərdə necə işləndiyini təhlil etmək maraqlıdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz