Rotmistr sözü polyak dilindən (rotmistrz) gəlmişdir və tarixən rus imperiyası, o cümlədən Azərbaycan ərazisindəki rus ordusunda istifadə olunan bir hərbi rütbə adıdır. Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "rot" (rota - komanda, bölük) və "mistrz" (ustad, rəhbər) komponentlərindən təşkil olunduğunu görərik. Beləliklə, rotmistr sözünün mənası "bölük rəisi", "eskadron komandiri" kimi tərcümə oluna bilər.
1917-ci il Bolşevik inqilabından əvvəl, rus süvari qoşunlarında rotmistr rütbəsi kapitan rütbəsinə ekvivalent idi və süvari bölüyünün (eskadronun) komandiri vəzifəsini icra edən zabitə verilirdi. Bu zabit həm də öz bölüyünün təlimi, hazırlığı, nizam-intizamı və döyüş əməliyyatlarında iştirakından məsuldur. Rotmistr həm də özünün hərbi hissəsindəki digər zabitlərə rəhbərlik edir və yüksək rütbəli zabitlərin əmrlərini yerinə yetirirdi.
Müasir Azərbaycan dilində "rotmistr" sözü əsasən tarixi kontekstdə, keçmiş rus ordusu ilə bağlı məlumatlarda və ya ədəbi əsərlərdə rast gəlinir. Məsələn: "Romanın qəhrəmanı, cəsur rotmistr, Qafqazda uzun illər döyüşmüşdü." və ya "Atlı əsgərlərin rotmistri əmr verdi və eskadron hücuma keçdi." kimi cümlələrdə istifadə edilə bilər. Sözün müasir Azərbaycan ordusunda ekvivalenti yoxdur, çünki müasir Azərbaycan hərbi rütbə sistemində buna uyğun bir rütbə adı mövcud deyil.
Qısaca, "rotmistr" sözü polyak mənşəli, tarixi bir hərbi rütbə adıdır və rus imperiyası dövründə süvari bölüyünün komandiri olan zabit üçün istifadə olunurdu. Hal-hazırda daha çox tarixi kontekstdə və ya ədəbi əsərlərdə istifadə edilir.