Ruslaşdırılmaq sözü köhnəlmiş leksik vahid olub, Azərbaycan dilinə rus dilindən daxil olmamış, əksinə, əsasən tarixi kontekstdə Azərbaycan türkcəsində özünəməxsus məna yükü daşıyır. Bu söz sadəcə "rus dili və mədəniyyəti qəbul etdirilmək" kimi dar mənada deyil, daha geniş bir sosial-mədəni prosesi ifadə edir.
Ruslaşdırılmaq, tarixi kontekstdə, çar Rusiyası dövründə və ya Sovet dövründə Azərbaycan əhalisinin məcburi və ya könüllü olaraq rus dilini, mədəniyyətini, həyat tərzini, siyasi ideologiyasını qəbul etmə prosesini ifadə edir. Bu proses sadəcə dil öyrənməkdən daha çox, milli kimliyin, ənənələrin, mədəni irsin tədricən zəifləməsi və ya rədd edilməsini əhatə edirdi.
Sözün mənasına daxil olan "məcburi" və ya "könüllü" aspektləri vəziyyətdən asılı olaraq dəyişə bilir. Məsələn, çar Rusiyası dövründə ruslaşdırılma prosesi daha çox məcburi xarakter daşıyırdı, Sovet dövründə isə həm məcburi, həm də müəyyən dərəcədə könüllü aspektlər müşahidə olunurdu. Könüllü ruslaşdırılma isə çox vaxt sosial yüksəliş, karyera imkanları və ya bərabər imkanlara malik olma arzusundan irəli gəlirdi.
Cümlə içərisində istifadəsinə nümunələr:
- XIX əsrdə Azərbaycan əhalisinin bir hissəsi ruslaşdırılmaq təzyiqləri ilə üzləşdi.
- Sovet dövründə ruslaşdırılma siyasəti milli mədəniyyətin inkişafına əngəl oldu.
- Ruslaşdırılmaq prosesi milli kimliyin itirilməsinə səbəb ola bilərdi.
- O, öz milli ənənələrini qoruyaraq ruslaşdırılmaq təzyiqlərinə qarşı müqavimət göstərdi.
Beləliklə, "ruslaşdırılmaq" sözü sadə bir dil öyrənmə prosesini deyil, daha geniş sosial, siyasi və mədəni kontekstdə baş verən bir transformasiya prosesini ifadə edir. Bu sözün düzgün başa düşülməsi üçün tarixi kontekstə və onun mədəni-siyasi aspektlərinə diqqət yetirilməlidir.