Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "rüsum" sözünün əsasən "rəsm" sözünün sinonimi kimi, ikinci mənasında izah edildiyini görürük. Lakin bu izah kifayət qədər geniş və dəqiq deyil. "Rüsum" sözü ərəb mənşəli olub, əslində daha geniş bir məna spektrinə malikdir və sadəcə "rəsm"in sinonimi kimi qəbul edilməsi məhduddur.
Ərəbcə "rusūm" (رسوم) kəlməsindən götürülmüş "rüsum" sözü, çoğul formada istifadə edilən "rəsm" (رسم) sözündən törəyir. "Rəsm" əsasən "adət, ənənə, qayda, qanun, üsul" mənalarını ifadə edir. Beləliklə, "rüsum" sözü, bu mənaların çoğul formasını təmsil edərək, "adət-ənənələr, qaydalar, qanunlar, üsullar, mərasimlər, rüsumlar (vergi mənasında)" kimi daha geniş bir məna çalarına malikdir. Yəni, müəyyən bir sahəyə aid olan, təkrarlanan, qəbul edilmiş qaydalar və ya prosedurlar məcmusunu ifadə edir.
Rəsul Rza Əfəndiyevin sitat gətirdiyi hissədə istifadə olunan "qudalıq rüsumu" ifadəsi, sadəcə bir rəsm deyil, nikah mərasiminin müəyyən bir mərhələsinə aid olan adət, ənənə və ya qayda-qanunların, yəni həmin mərasimin icrası üçün nəzərdə tutulmuş bütün qaydaların və prosedurların məcmusunu bildirir.
Cümlədə istifadə nümunələri:
- Qədim türk xalqlarının özünəməxsus rüsumları vardı.
- O, dövlətin rüsumlarını tam olaraq ödəmişdi. (burada vergi mənasında)
- Toy rüsumları ailənin maddi vəziyyətinə görə müxtəlif olurdu.
- Bu mərasimin icra olunması üçün müəyyən rüsumlar var idi.
Göründüyü kimi, "rüsum" sözü kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalarda işlənə bilir. Sadəcə "rəsm"in sinonimi kimi təqdim edilməsi onun ifadə etdiyi zəngin məna imkanlarını tam əks etdirmir.