Sabunlanma: "Sabunlanmaq" felindən törəmə bir isimdir. Kimyəvi reaksiya olaraq, yağların və ya yağlara bənzər maddələrin (məsələn, esterlərin) qələvilərlə (məsələn, natrium hidroksid, kalium hidroksid) reaksiyaya girərək sabun və qliserin əmələ gətirməsi prosesidir. Bu proses hidroliz reaksiyası kimi də təsnif edilir, çünki yağ molekullarının ester rabitələri suyun iştirakı ilə parçalanır.
Daha geniş mənada, sabunlanma prosesi yalnız yağların və ya lipidlərin qələvi hidrolizi ilə məhdudlaşmır. Analoji reaksiyalar bir çox digər esterlərdə də baş verə bilər. Məsələn, müxtəlif üzvi turşuların esterləri də qələvi mühitdə sabunlanaraq müvafiq karboksilat duzları və spirtlər əmələ gətirə bilər. Bu prosesin əhəmiyyəti yalnız sabun istehsalı ilə məhdudlaşmır; sənayenin müxtəlif sahələrində, xüsusilə üzvi kimya sintezində geniş tətbiq olunur.
Mənşəyi: Sözün mənşəyi türk dilindəki "sabun" sözündəndir. "Sabun" sözü isə fars dilindən gəlmə olub, ərəb dilindəki "sābūn" sözündən götürülmüşdür. "Sabunlanmaq" feli isə "sabun" sözündən törəmədir və prosesi göstərir.
Cümlədə işlənməsi:
- Yağların sabunlanma reaksiyası sabun istehsalında əsas rol oynayır.
- Bu reaksiya sabunlanma prosesinin sürətlənməsini təmin edir.
- Yüksək temperatur sabunlanma reaksiyasını sürətləndirir.
- Kimya dərsində sabunlanma reaksiyasını ətraflı öyrəndik.
- Alimlər sabunlanma prosesini daha effektiv üsullarla təkmilləşdirməyə çalışırlar.
Qeyd edək ki, sabunlanma termini həm kimyəvi prosesi, həm də bu prosesin nəticəsini ifadə edə bilər. Məsələn, "yağın sabunlanması" həm yağın qələvi ilə reaksiya verməsi prosesini, həm də alınan sabun məhsulunu ifadə edə bilər. Bu isə kontekstdən asılı olaraq dəyişir.