izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sağılmaq feli "sağmaq" feilindən törəmiş məchul feldir. Əsas mənası "südün, digər mayenin məməlilərin məməsindən, bitkinin toxumundan və s. çıxarılması" əməlinin passiv formasını ifadə edir. Yəni, bir şeyin sağılması prosesi, fəaliyyətin özünə deyil, fəaliyyətə məruz qalan varlığa yönəlir. Bu mənada, həm heyvanların (qoyun, inək, keç və s.), həm də bitkilərin sağılmasından danışmaq mümkündür. S. Vurğunun misalında olduğu kimi, "Doyunca nə qoyun, nə mal sağıldı" cümləsində qoyun və mal-qaranın sağılma prosesinin bitməsi və ya baş verməməsi nəzərdə tutulur. "Sağılmaq" sözü bu kontekstdə "südünün sağılması" mənasını verir.

Lüğətdə göstərilən ikinci mənası "sızmaq, yığılmaq, dolmaq" daha məcazi bir işlənmədir. Bu mənada, "sağılmaq" bir şeyin içinə mayenin və ya digər maddənin yavaş-yavaş dolması, yığılması, sızması mənasında işlənir. Məsələn, "Yeraltı sular gölə sağılır" cümləsində, suyun yeraltından gölə yavaş-yavaş sızması və gölün su ilə dolması nəzərdə tutulur. Bu məna, birinci mənanın genişlənməsi və ya metaforik bir tətbiqidir. "Sağılmaq"ın bu məcazi mənası kontekstdən asılı olaraq "toplanmaq", "yığılmaq", "axmaq" və s. sözlərlə sinonim kimi işlənə bilər. Beləliklə, sözün mənası kontekstin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq dəyişir.

Etimalogiyasına gəlincə, "sağılmaq" sözü kökü "sağmaq" feilindən törəmişdir. "Sağmaq" feli isə qədim türk dillərindən qaynaqlanır və əsas mənası "sıxmaq, sıxaraq maye çıxarmaq" dır. Bu etimoloji əlaqə "sağılmaq" sözünün həm birbaşa, həm də məcazi mənalarının əsasını təşkil edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz