izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sahibsiz sifəti, əsasən iki əsas mənada işlənir: birincisi, malik, yiyə, sahibi olmayan mənasında; ikincisi isə daha geniş mənada, nəzarətsiz, qorunmasız, tənzimlənməyən mənasında.

Birinci mənada "sahibsiz" sözü konkret bir varlığın sahibinin olmamasını bildirir. Bu, əşyalar, torpaqlar, evlər, heyvanlar və s. üçün istifadə oluna bilər. Məsələn: "Sahibsiz it küçələrdə gəzirdi" cümləsində "sahibsiz" sözü itin sahibinin olmamasını ifadə edir. "Sahibsiz evlər uçub dağılırdı" cümləsində isə evlərin sahibinin olmamasını və nəticədə onların baxımsız qalmasını bildirir.

İkinci mənada isə "sahibsiz" daha geniş bir mənaya malikdir. Bu mənada, söz "nəzarətsiz", "tənzimlənməyən", "qorunmasız", "idarəsiz" kimi sinonimlərlə əvəz oluna bilər. Bu mənada "sahibsiz" sözü abstrakt anlayışlara da aid oluna bilər. Məsələn: "Sahibsiz uşaqlar küçələrdə dolanırdı" cümləsində "sahibsiz" sözü uşaqların valideyn himayəsindən məhrum olmasını, qorunmasız və nəzarətsiz qalmalarını ifadə edir. "Sahibsiz iqtisadiyyat böyük problemlər yaradır" cümləsində isə iqtisadiyyatın planlaşdırılmamış, tənzimlənməmiş və nəzarətsiz olmasını göstərir. Bayatı nümunəsindəki "Oba sahibsiz olsa; Donuz çıxar təpəyə" misrasında "sahibsiz" oba əhalisinin olmaması, qorunmasızlıq və nəzarətsizliyi bildirir.

Etimoloji baxımdan "sahibsiz" sözü "sahib" kökünə "-siz" məhrumiyyət şəkilçisinin artırılması ilə əmələ gəlmişdir. "Sahib" sözü isə əldə əmlakı, mülkü, yiyəliyi olan şəxs mənasını verir. Beləliklə, "sahibsiz" sözü bu mənanın əksini, yəni sahibinin, yiyəsinin olmamasını ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz