izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Saxlatmaq feli Azərbaycan dilində geniş istifadə olunan, lakin lüğətlərdə tam əhatəli şəkildə izah edilməyən bir sözdür. İcbariyyət ifadə edən bir məna kəsb edərək, bir şeyin saxlanılmasını, dayanmasını tələb və ya xahiş etmək mənasını verir. Lüğətlərdə sadəcə "saxlamasını, dayanmasını tələb etmək" kimi qısa bir izah verilsə də, bu izah sözün bütün məna çalarlarını əhatə etmir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "saxlamaq" felindən törəmə olduğunu görərik. "Saxlamaq" öz növbəsində bir şeyi hərəkətsiz vəziyyətdə saxlamaq, qorumaq mənasını verir. "Saxlatmaq" isə bu əsas mənaya icbariyyət əlavə edir. Yəni, bir şeyin sadəcə saxlanılmasını deyil, məcburi saxlanılmasını ifadə edir. Bu məcburiyyət istək, xahiş, əmr və ya hətta təzyiq yolu ilə həyata keçə bilər.

Misal olaraq verilən cümlədə ("Faytonu xanım bir az kənarda saxlatdı, qapıya qədər piyada getmək istədi") xanımın fayton sürücüsünə faytonu müvəqqəti olaraq saxlamağı əmr etdiyi və ya xahiş etdiyi aydın olur. Xanımın istəyi sürücü üçün bir növ icbariyyət xarakteri daşıyır, çünki sürücü xanımın istəyini yerinə yetirməlidir.

Daha geniş mənada "saxlatmaq" feli bir şeyin, bir hadisənin və ya prosesin müəyyən bir müddətə dayandırılması, ləngidilməsi, əngəllənməsi üçün təzyiq, tələb və ya xahiş edilməsini ifadə edə bilər. Məsələn: "İşləri bir az saxlatmaq qərara aldılar ki, yeni qanun qəbul edilsin." bu cümlədə "saxlatmaq" işlərin dayandırılması üçün bir qərar verilməsini bildirir.

Beləliklə, "saxlatmaq" feli sadəcə "saxlamağı tələb etmək"dən daha geniş bir məna spektrinə malikdir və icbariyyət, tələb, xahiş, əmr kimi mənaları özündə birləşdirir. Sözün kontekstə görə fərqli məna çalarları qazanması da mümkündür.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz