“Salaməleyküm” və “Salamünəleyküm” ərəb mənşəli söz birləşmələridir. Hər ikisi də “salam olsun sizə” mənasını verir və ədəbiyyatımızda geniş yayılmışdır. Lüğətlərdə sadəcə “salam” kimi izah edilməsi, mənasının tamlığını əks etdirmir. Çünki “salam” sadə bir salamlama halbuki “Salaməleyküm”/“Salamünəleyküm” daha geniş, dərin bir məna daşıyır. Bu birləşmələr, sadəcə bir salamlama deyil, həm də hörmət, ehtiram və səmimiyyət ifadə edir. Qarşı tərəfə xeyir-dua və xoş arzuların çatdırılmasını da özündə əks etdirir.
“Salam” sözü özündə “aman”, “salamatlıq”, “əmin-amanlıq” mənalarını daşıyır. Beləliklə, “Salaməleyküm”/“Salamünəleyküm” tam mənası ilə “sizə salamatlıq, əmin-amanlıq, xeyir-dua olsun” kimi tərcümə edilə bilər. “Əleyküm” isə “sizə” mənasını verən bir əlavədir.
Misallar vasitəsilə söz birləşməsinin istifadəsinin müxtəlifliyini göstərək:
Formal situasiyalarda: “Salaməleyküm, hörmətli cənablar! Məruzəmə başlayıram.” burada söz birləşməsi rəsmiyyətə, hörmətə vurğu edir.
Qeyri-formal situasiyalarda: “Salamünəleyküm, qardaş! Nə var, nə yox?” burada isə dostluq və səmimiyyət önə çəkilir.
Ədəbiyyatda: Verilən nümunələrdə olduğu kimi, “Salaməleyküm”/“Salamünəleyküm” əsərlərdə dialoqları başlatmaq, personajlar arasındakı münasibətləri göstərmək üçün istifadə olunur. Həm də əsərin zaman və məkanını təsvir etməkdə köməkçi rol oynayır.
Qısaca olaraq, “Salaməleyküm” və “Salamünəleyküm” sadə bir salamlama deyil, mədəniyyətimizin zənginliyini, ədəbiyyatımızın tərkib hissəsi olan mürəkkəb və çoxcəhətli bir söz birləşməsidir.