Salmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası çoxşaxəlidir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalarda işlənə bilər. Əsas mənası "bir şeyi hündürlükdən aşağıya doğru atmaq, tullamaq, buraxmaq və ya düşürmək" olsa da, bu sadə tərif, felin bütün imkanlarını əhatə etmir. Lüğətlərdəki qısa izahlar, felin zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir.
Etimoloji baxımdan, "salmaq" feli köhnə türk dillərindən gəlir və əsasən "buraxmaq", "atmaq", "qoymaq" kimi mənaları əhatə edir. Bu, felin geniş məna dairəsinin izahına kömək edir. Məsələn, "dənizə salmaq" deyəndə gəmini suya buraxmaq nəzərdə tutulur, "yuxuya salmaq" deyəndə isə birini yuxuya yatırmaq. Beləliklə, "salmaq" feli hərəkətin yönünü və nəticəsini ifadə edən əlavə sözlərlə birlikdə istifadə olunaraq mənasını dəyişir.
Semantik təhlil zamanı "salmaq" felinin müxtəlif kontekstlərdə necə işləndiyini görmək vacibdir. Misal üçün:
- Fiziki mənada: "Daşı quyuya saldı.", "Çantayı yerə saldı.", "Kitabı masanın üstünə saldı." Bu cümlələrdə "salmaq" feli bir cismin bir yerdən digər yerə fiziki olaraq aparılmasını ifadə edir.
- Mənəvi mənada: "Onu narahatçılığa saldı.", "Düşmənləri qorxuya saldı.", "Yuxuya saldı." Bu cümlələrdə "salmaq" feli bir vəziyyətə, emosiyaya və ya hala gətirməni ifadə edir.
- Texniki mənada: "Mühərriki işə saldı.", "Proqramı quraşdırdı." Burada "salmaq" feli bir mexanizmin və ya sistemin işə başlamasını ifadə edir.
- Metaforik mənada: "Sözləri ürəyimə saldı.", "Düşüncələrini qələmə saldı." Bu cümlələrdə "salmaq" feli hissləri və ya fikirləri ifadə etmək üçün istifadə olunur.
Verilən misal cümləsində ("Asta qanad çalın, qafil telləri; Heyfdir, salarsız düzə, durnalar!") "salmaq" feli quşların uçmasını və ya bir yerə enməsini ifadə edir. Burada "salmaq" sözü daha çox "enmək", "düşmək" mənalarına yaxındır. Beləliklə, "salmaq" felinin mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir və daha geniş bir məna spektrini əhatə edir.