Sarımsaq (Allium sativum) soğan fəsiləsinə (Alliaceae) aid, çoxillik, otlu bir bitkidir. Lüğətlərdə sadəcə "soğan cinsindən çox kəskin iyi və dadı olan tərəvəz" kimi təsvir edilməsi, bitkinin kompleks xüsusiyyətlərini tam əks etdirmir. Sarımsaq, həm qida, həm də müalicəvi xüsusiyyətləri ilə tanınan əhəmiyyətli bir bitkidir.
Onun kəskin iyi və dadı, bitkidə bol miqdarda mövcud olan alliyin və digər üzvi kükürd birləşmələrinin nəticəsidir. Bu birləşmələr, sarımsağa xarakterik qoxu və dadını verən uzaq məsafədən belə hiss olunan uçucu maddələrdir. Bu maddələrin antibakterial, antimikrob və antioksidan xüsusiyyətləri olduğu elmi araşdırmalarla sübut olunmuşdur.
Sarımsağın quruluşu da diqqət çəkir: yeraltı hissəsində yerləşən yumru soğan başı, bir-birinə bitişik dişciklərdən ibarətdir. Bu dişciklər, bitkinin vegetativ çoxalması üçün istifadə olunan qönçələrdir. Bitkinin yerüstü hissəsi isə uzun, düz yarpaqlar və çiçək saplağı ilə təmsil olunur. Sarımsaq bitkisi müxtəlif iqlim şəraitinə uyğunlaşa bilir, ancaq optimal inkişafı üçün günəşli yer və yaxşı qurudulmuş torpaq tələb edir.
Sarımsaq, dünyanın müxtəlif mətbəxlərində geniş istifadə olunur. Həm xam, həm də bişmiş halda salatlara, ət və balıq yeməklərinə, souslara və sairə əlavə edilir. Həmçinin, müxtəlif dərman preparatlarının, o cümlədən, xalq təbabətində istifadə olunan müalicəvi məlhəm və ekstraktların tərkibinə daxildir. "Sarımsaq" sözü fars dilindən (سیر) mənşəlidir və Azərbaycan dilinə bu dildən keçmişdir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Bu yeməyə bir diş sarımsaq əlavə etsək, dadı daha yaxşı olar.
- Sarımsaq qripdən qorunmaq üçün təbii bir vasitədir.
- Bağçada əkilən sarımsaq yaxşı məhsul verdi.
- Sarımsağın kəskin iyi otağı bürüdü.