Satıb-sovurma (f.is) – Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində əsasən "satıb-sovurmaq" fellərinin məsdər formasından törəmiş bir söz olaraq qeyd olunur. Lakin bu izah tam və dəqiq deyil. Daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək üçün sözün mənşəyini və işlənmə üsulunu nəzərə almaq lazımdır.
Sözün əsası "satmaq" və "sovmaq" fellərindədir. "Satmaq" – malı, əşyanı, əmlakı pul qarşılığında başqasına vermək, əldən çıxarmaq mənasını verir. "Sovmaq" isə daha çox köhnəlmiş bir sözdür və "alış-veriş etmək", "ticarət etmək", "satıb-almaqla məşğul olmaq" mənalarını ifadə edir. Bu iki felin birləşməsi olan "satıb-sovurmaq" isə geniş miqyaslı, intensiv bir alış-veriş, ticarət və ya əmtəə dövriyyəsi fəaliyyətini ifadə edir.
"Satıb-sovurma" sözü müxtəlif kontekstlərdə işlənə bilər. Məsələn:
- Geniş miqyaslı ticarət: " Bazarlarda satıb-sovurma çox idi." (Bazarlarda intensiv alış-veriş, ticarət fəaliyyəti vardı.)
- Qanunsuz ticarət: "O, qaranlıq işlərlə, qanunsuz satıb-sovurma ilə məşğul idi." (Qanunsuz əmtəə dövriyyəsi, alver ilə məşğul idi.)
- Şəxsi əşyaların satışı: "Köçmək üçün bütün əşyalarını satıb-sovurdu." (Bütün əşyalarını sataraq pul qazanırdı.) Bu mənada "satıb-sovurma" daha çox "satmaq" feli ilə sinonim kimi işlənə bilər.
- Metaforik istifadə: "Həyatının bütün mənasını satıb-sovurmuşdu." (Həyatının bütün dəyərlərini itirmişdi, mənasız həyat sürürdü.) Bu halda söz məcazi mənada işlənir.
Beləliklə, "satıb-sovurma" sözü sadəcə "satıb-sovurmaq" fellərinin məsdər formasından törəmiş bir söz deyil, daha çox intensiv, geniş miqyaslı və bəzən qanunsuz ticarət, alış-veriş fəaliyyətini ifadə edən, müxtəlif kontekstlərdə işlənə bilən bir leksik vahiddir. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Köhnə Azərbaycan ədəbiyyatında daha çox rast gəlinən bu söz müasir dilin zənginliyini göstərən nümunələrdəndir.