Savadlandırma sözü "savadlandırmaq" felindən törəmiş bir isimdir. Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində sadəcə olaraq "savadlandırmaq" felinin məsdəri kimi izah edilməsi qeyri-kafidir. Çünki "savadlandırma" yalnız bir hərəkəti, prosesi deyil, həm də bu prosesin nəticəsini, əldə edilən savad səviyyəsini əks etdirə bilir.
Daha dəqiq ifadə etsək, savadlandırma oxuma, yazma və hesablama bacarıqlarının öyrədilməsi prosesidir. Bu proses müxtəlif metodlar, vasitələr və yanaşmalar vasitəsilə həyata keçirilir. Savadlandırma prosesi formal (məktəb, kurslar) və informal (ailə, cəmiyyət) mühitlərdə baş verə bilər. Formal savadlandırma sistemli, planlı və müəyyən bir proqrama əsaslanır. İnformal savadlandırma isə daha təsadüfi və sistemsiz xarakter daşıyır.
Sözün mənşəyinə nəzər salsaq, "savad" sözünün fars mənşəli olduğunu görərik. "Savad" sözü əvvəllər yalnız oxuma və yazma bacarığını ifadə edirdisə, müasir dövrdə onun mənası genişlənmiş, əsasən oxuma, yazma və hesablama bacarıqlarını əhatə etməyə başlamışdır. Beləliklə, "savadlandırma" da bu genişlənmiş mənanı əks etdirir.
Cümlə içərisində "savadlandırma" sözünün işlənməsinə bir neçə nümunə:
- Ölkədə savadlandırma səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün dövlət tərəfindən genişmiqyaslı tədbirlər həyata keçirilir.
- Uşaqların erkən yaşlardan savadlandırılması onların gələcək inkişafı üçün çox əhəmiyyətlidir.
- Müasir savadlandırma metodları ənənəvi üsullarla müqayisədə daha effektivdir.
- Kənd əhalisinin savadlandırılması üçün xüsusi proqramlar hazırlanmışdır.
- Onun həyatındakı ən böyük nailiyyətlərdən biri kənd əhalisinin savadlandırılmasına verdiyi töhfədir.
Gördüyümüz kimi, "savadlandırma" sözü həm prosesi, həm də nəticəni ifadə edə bilər və müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif mənalar kəsb edir. Bu mənaların hamısı isə "oxuma, yazma və hesablama bacarıqlarının öyrədilməsi və yayılması" əsas konsepsiyası ətrafında cəmləşir.