Sayrılmaq Azərbaycan dilində çoxmənalı bir sözdür və əsasən "sayrışmaq" felinin bir sinonimi kimi işlənir. Ancaq "sayrışmaq"ın bütün mənalarını tam əhatə etmir. "Sayrışmaq"ın "diqqət çəkmək, göz oxşamaq, cazibədar görünmək" mənalarını əks etdirir. Lakin "sayrılmaq" daha çox hərəkətin sürətli, tez-tez, və ya şəhvətlə həyata keçirilməsinə işarə edir. Bu mənada "sayrışmaq"dan daha güclü bir təsir ifadə edir.
Vaqifin misalında olduğu kimi, "Siyah zülfün buxaq altda qıvrılır; Ala gözler can almağa sayrılır" misrasında "sayrılır" sözü gözəlliyin can almağa meylli, insanı valeh edən, cəlbedici bir şəkildə görünməsini ifadə edir. Burada gözlərin hərəkəti, parlaqlığı və cazibəsi deyil, özünün təsiri, yaratdığı səhrəngiz təəssürat ön plana keçir. Sadəcə "sayrışır" demək, bu şeir kontekstində ifadənin gücünü tam əks etdirə bilməz.
Fərqli cümlələrdə istifadəsi:
- Qızın qırmızı paltarında bəzəklər sayrılırdı. (Burada bəzəklərin parıltısı və diqqət çəkici olması nəzərdə tutulur, sanki hərəkət halındadırlar.)
- Səhnədəki rəqqasələr zərif hərəkətləri ilə sayrılırdılar. (Rəqqasələrin hərəkətlərinin sürətli, cəlbedici və göz oxşayan olması ifadə olunur.)
- İşıqlar qaranlıq otaqda sayrılırdı. (İşıqların sürətli və dəyişkən olması vurğulanır.)
Etimalogiyasına gəldikdə isə, "sayrılmaq" sözünün türkiyə dillərindəki "sayrışmaq" felindən törədiyini düşünmək olar. "Sayrışmaq" sözünün kökü dəqiq müəyyən olunmasa da, dərin bir əlaqəsi "say" kökündən (hesablamaq, saymaq) törəmiş sözlərlə ola bilər. Belə ki, "sayrışmaq" görünüşün çoxluğunu, çox sayda gözə çarpan detalların və ya hərəkətlərin sürətlini ifadə edir.