Sazan (Cyprinus carpio) – zoologiya elmində şirin sularda yaşayan, Cyprinidae fəsiləsinə aid iri pullu bir balıq növüdür. Adətən durğun və ya zəif axarlı sularda, xüsusilə də qamışlıq, bataqlıq ərazilərində və çayların sakit hissələrində yaşamağa üstünlük verir. Sazanlar müxtəlif ölçülərdə ola bilərlər, bəziləri olduqca böyük ölçülərə çata bilər. Onların bədən formaları, rəngləri və ölçüləri yaşadıqları mühitin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq dəyişkənlik göstərir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "sazan" sözünün mənşəyinin türk dillərindən gəldiyi ehtimal olunur. Müxtəlif türk dillərində bu balığa verilən adlar fonetik olaraq bir-birinə yaxındır və bu da sözün kökünün qədimdən mövcud olduğunu göstərir. Məsələn, qədim türk dillərindəki "sazan" sözünün müasir türk dillərindəki ekvivalentləri mənası və səslənməsi baxımından oxşarlıq nümayiş etdirir.
Sazan sözü müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər. Məsələn, "balıq ovunda sazan tutdu" cümləsində konkret bir balıq növü kimi, "çox sazan balıq tutduq" cümləsində isə say baxımından çoxluq mənasında işlənir. Həmçinin, məcazi mənada, "o, çox sazan adamdır" deyimi sazan balığının tənbəl, sakit və sakit sularda yaşamasına istinad edərək, tənbəl və sakit insanları ifadə etmək üçün də istifadə oluna bilər. Bu məcazi işlənmə, sözün mənasının zamanla genişləndiyini və dilin dinamikliyini əks etdirir.
Ümumiyyətlə, "sazan" sözü həm bioloji, həm də mədəni baxımdan zəngin bir mənaya malikdir və Azərbaycan dilinin leksik ehtiyatında mühüm yer tutur.