izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Səd (səd, sad) – miqdari say ədədi olaraq yüz deməkdir. Fars dilindən (صد - sad) gələn bu söz, müasir Azərbaycan dilində ədədi mənasında deyil, əsasən nida kimi, müxtəlif duyğuların ifadəsində işlənir. Yüz ədədinin simvolik mənasını – çoxluq, böyüklük, şiddət – ifadə etməklə, arxasınca gələn sözün ifadə etdiyi duyğunu gücləndirir, vurğulayır. Başqa sözlə, emosional təsiri artırır.

Belə ki, "səd afərin!", "səd mərhəba!", "səd heyif!" kimi ifadələrdə "səd" partikul funksiyasında çıxış edir və həmin ifadələrdəki duyğuların ifadəsini gücləndirir. "Afərin", "mərhəba", "heyif" kimi sözlərin öz mənaları var, lakin "səd" əlavə olunması ilə onların ifadə etdiyi duyğu daha canlı, daha intensiv, daha təsirli şəkildə qarşı tərəfə çatdırılır. "Səd" bu halda nitqin emosional rəngarəngliyini artıran, duyğuları ifadə edən vasitə kimi funksiya görür.

Qeyd etmək lazımdır ki, "səd" sözü hər hansı bir kontekstdə "yüz" kimi konkret rəqəm mənasında istifadə olunmur. Onun ədədi mənası yalnız leksik mənası olaraq qalır və nitqdə əsasən nida kimi işlənir. Bu da sözün fonetik strukturu və dil tarixi kontekstində inkişafından irəli gəlir. "Səd" sözü müasir dilin bədii təsvir vasitələri kimi təkmilləşərək ədəbi dildə geniş tətbiqini tapmışdır.

Məsələn, "Səd qürur!" ifadəsi fəxarət və qürur hisslərini artırır, "Səd təəssüf!" isə kədəri və peşmanlığı daha güclü şəkildə ifadə edir. Bu cür nümunələri çoxaltmaq olar. Nəticə olaraq, "səd" sözü müasir Azərbaycan dilində artıq ədədi mənasından daha çox emosional-nida funksiyasında işlənən, dilin ifadə vasitələrini zənginləşdirən bir elementdir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz