Səksənmə (səksənmək feliindən törəmiş isim): "Səksənmək" sözü özündə qorxu, dəhşət, qəfil və gözlənilməz bir hadisə qarşısında şok və ya sarsıntı hissi daşıyır. Beləliklə, "səksənmə" termini də bu hisslərin nəticəsində yaranan ani və qısa müddətli bir vəziyyəti, ruhi sarsıntını ifadə edir. Bu, sadəcə bir qorxu və ya qorxu hissi deyil, birdən-birə baş verən, bədəndə fiziki təsir də yarada bilən, nəfəs darlığı, ürək döyüntüsünün sürətlənməsi kimi əlamətlərlə müşayiət oluna bilən bir haldır.
Etimoloji baxımdan, "səksənmək" felinin kökü qədim türk dillərindəki qorxu və ya təəccüb ifadə edən sözlərlə əlaqələndirilə bilər. Bu əlaqənin dəqiq təsdiqi dil tarixi araşdırmalarını tələb edir, lakin sözün fonetik quruluşu və semantik məzmunu bu ehtimalı gücləndirir. Sözün mənası ərzində fiziki və ruhi hər iki tərəfi ehtiva edir.
Cümlədə necə işlədilməsinə nümunələr:
- Qəfil səs onu dəhşətli bir səksənməyə saldı.
- Qaranlıq otaqda gördüyü kölgədən səksənmə keçirdi.
- Birdən gələn zəng onu səksənmədən ayıldı.
- O, ölüm xəbərini eşidəndə güclü bir səksənmə yaşamışdı.
- Qəfil hadisənin yaratdığı səksənmə onu uzun müddət narahat etdi.
Göründüyü kimi, "səksənmə" sözü, qəfil və gözlənilməz hadisələrin yaratdığı qorxu, şok və ya sarsıntı halını ifadə edərək, həm emosional, həm də fiziki reaksiyanı əhatə edir. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq, dərinliyinə və intensivliyinə görə də fərqlənə bilər. Ədəbiyyatda istifadə zamanı əsərin üslubuna uyğun daha incə və ya daha güclü ifadə etmək üçün başqa sözlərlə tamamlana bilər (məs. dəhşətli səksənmə, yüngül səksənmə).