Sələf (ər. سلف - salaf) sözü ərəb mənşəli olub, hər hansı bir sahədə, işdə və ya mövqedə fəaliyyəti başqasından daha əvvəl başlamış və ya daha əvvəl yaşamış şəxsi bildirir. Termin əsasən tarixi, dini və ictimai kontekstlərdə işlədilir. Xüsusilə İslam tarixində, sələf, Məhəmməd peyğəmbərin (s.ə.s) səhabələri və onların dərhal ardıcıllarını, yəni ilk üç nəsli (təxminən 7-ci əsrin ortalarından 3-cü əsrin sonuna qədər) ifadə edir. Bu dövrdə İslamın əsas prinsipləri və təməlləri qurulmuş, fəqih və alimlər tərəfindən şəriət elmləri inkişaf etdirilmişdir. Sələfin əxlaqi və dini həyatı, İslam dünyasında nümunə kimi göstərilir.
Lüğətin verdiyi mənanın daha geniş və dəqiq izahı belədir: Sələf, zaman və ya ardıcıllıq baxımından əvvəl gələn şəxs, qrup və ya hadisə deməkdir. Bu, sadəcə "qabaqdakı adam" mənasından daha çox şey ifadə edir. Sələf termini, əvvəlki nəsillərin təcrübə və biliklərinə istinad etmək, onların əxlaqını və həyat tərzini nümunə götürmək məqsədilə istifadə oluna bilər. Eyni zamanda, bir qurumda, təşkilatda və ya ailədə əvvəlki rəhbərlər, əsasını qoyanlar və ya işlərin əsasını qoyanlar üçün də işlədilə bilər. Məsələn, "şirkətin sələfləri bu işi necə qurmuşdular?" ifadəsi şirkətin əvvəlki rəhbərlərinin təcrübəsinə istinad edir.
Sözün ziddi olan xələf, sələfdən sonra gələn, ardıcıldan gələn şəxs və ya hadisə deməkdir. Sələf və xələf anlayışları bir-birini tamamlayan və əks əlamətləri ifadə edən terminlərdir. Onların birlikdə istifadəsi zaman və ardıcıllıq anlayışlarını daha aydın şəkildə qurmağa imkan verir.
Cümlədə istifadəsi:
- Sələflərimizin əməllərindən dərs götürməliyik.
- Bu sahənin sələfləri çox əziyyət çəkərək uğur qazanıblar.
- Onun sələfləri kimi o da vətəninə sədaqətli bir insan idi.
- Sələf və xələf nəsillərinin təcrübəsini birləşdirmək vacibdir.
- Tarixin sələfləri haqqında yazılanlar bu günkü nəsillər üçün qiymətli bir mənbədir.