Sərsəmləmə: "Sərsəmləmək" fellindən törəmiş isimdir. Əsas mənası, fiziki və ya mənəvi cəhətdən ani, qəfil və güclü bir təsirdən sonra baş verən huşsuzluq, şüur itkisi və ya şüurun qarışıq, bulanıq haldır. Bu təsir müxtəlif səbəblərdən, məsələn, şiddətli zərbə, qəfil şok, qorxu, qəza və ya xəstəlik nəticəsində baş verə bilər. Sərsəmləmə, qısamüddətli və ya uzunmüddətli ola bilər, bəzən yüngül əlamətlərlə, bəzən isə huşsuzluq və ya epileptik növ tutmalarla müşayiət olunur.
Lüğətlərdə verilən sadə tərif "sərsəmləmək" fellindən törəmə kimi qısadır. Lakin, terminin daha dəqiq və geniş şəkildə izahı üçün onun tibbi və psixoloji aspektlərinə toxunmaq lazımdır. Tibbi baxımdan sərsəmləmə beyinin qısa müddətli oksigen çatışmazlığı və ya digər pozulmalar nəticəsində baş verən bir vəziyyət olaraq qiymətləndirilə bilər. Psixoloji səbəblərə görə baş verən sərsəmləmələrdə isə stress, qorxu və ya şok kimi amillər əsas rol oynayır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Qəza nəticəsində aldığı güclü zərbədən sərsəmləmə keçirdi.
- Qəfil eşitdiyi xəbərdən sərsəmləmə yaşadı.
- Həkim sərsəmləmənin səbəbini araşdırmağa başladı.
- Güclü elektrik cərəyanı təsirindən sərsəmləmə vəziyyətinə düşdü.
- Onun bu vəziyyətə düşməsinə səbəb olan sərsəmləmənin əlamətləri bir neçə saat sonra keçdi.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "sərsəm" sözünün kökü türk dillərindəki "sarsılmaq", "sarsıntı" mənasını verən köklərdən gəlir. "-ləmə" şəkilçisi isə isim düzəldici funksiyaya malikdir. Beləliklə, "sərsəmləmə" sözü əsasında baş verən ani sarsıntı, huşsuzluq və ya şüur itkisi kimi halları ifadə edir. Sözün mənşəyini nəzərə alaraq onun mənasının dəqiq izahı üçün həm fiziki, həm də psixoloji amillərin nəzərə alınması vacibdir.