izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sərvqamət sözü Azərbaycan dilində əsasən "sərv kimi boylu, hündür boylu, uzun boylu" mənasında işlənir. Lüğətlərdə sadəcə "sərvboylu" sinonimi ilə ifadə olunsa da, bu izah sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. "Sərv" sözünün özündəki şərəf, əzəmət, gözəllik, qürur kimi konnotasiyaların "qamət" sözü ilə birləşməsində daha da gücləndiyi nəzərə alınmalıdır. Yəni, sərvqamət sadəcə boyun hündürlüyünü deyil, həm də bu boyun yaratdığı gözəl, qürurlu və əzəmətli görünüşü ifadə edir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "sərv" fars mənşəli olub, həm adətən əzəmətli, hündür boylu bir ağacı, həm də şərəf, qürur və zərifliyi ifadə edir. "Qamət" isə ərəb mənşəli olub, bədənin quruluşunu, boyunu, heybətini bildirir. Beləliklə, "sərvqamət" sözü iki müstəqil leksik vahidin birləşməsindən yaranıb və onların hər ikisinin məna çalarlarını özündə cəmləşdirir.

Misal olaraq verilən şeir misrasında ("Getdi başından, könül, ol sərvqəddin sayəsi; Ağla kim, idbarə təbdil oldu iqbalın sənin") "sərvqamət" sözü sevgilinin hündür boyundan, əzəmətli və gözəl görünüşündən danışmaqla yanaşı, həm də onun itirilməsinə görə duyulan kədərin və ümidsizliyin səbəbini ifadə edir. Sərvqamət burada sadəcə fiziki bir xüsusiyyət deyil, sevgilinin ümumi təsirini, qürurunu və gözəlliyini göstərən bir simvoldur.

Digər nümunələrə baxaq: "O, sərvqamət bir qız idi." bu cümlədə söz sadəcə fiziki gözəllik və boy ifadə edir. Lakin "Sərvqamət əsgərlər düşməni qorxutdular" cümləsində sərvqamət əsgərlərin hündür boyu ilə yanaşı, onların qüdrətini, heybətini və düşmənə qarşı qorxudan təsirini də bildirir. Beləliklə, sözün işlənmə konteksti onun məna çalarlarını müəyyənləşdirir.

Nəticə olaraq, "sərvqamət" sözünün mənası "sərv kimi boylu" ifadəsindən daha genişdir və həm fiziki görünüşü (boyun hündürlüyü, gözəllik), həm də bu görünüşün yaratdığı təsiri (qürur, əzəmət, heybət) əhatə edir. Sözün mənası cümlənin konteksti ilə dəyişə bilsə də, əsas mahiyyəti həmişə "sərv"ə xas olan gözəllik və qürur elementi ilə bağlıdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz