Səvab (ərəb. ثواب - savāb) sözü Azərbaycan dilində əsasən dini kontekstdə işlənir və əməlin mükafatı, yaxşı əmələ görə verilən müsbət nəticə, Allah tərəfindən verilən savab, xeyir, mükafat mənalarını ifadə edir. Klassik ədəbiyyatımızda da geniş istifadə olunmuşdur.
Etimoloji baxımdan, sözün kökü ərəb dilindəki "savaba" (ثواب) felindən törəmədir. Bu fel “qayıdır”, “geri qaytarır”, “əvəz edir” mənalarını verir. İslam dini kontekstində isə Allahın saleh bəndələrinə verdiyi əvəz, mükafat, xeyir, cənnət kimi müsbət nəticələr mənasını qazanmışdır. Yaxşı əməllərə görə verilən bu mükafat, sadəcə dünyəvi deyil, axirət həyatına da aid ola bilər.
Sözün istifadəsinə dair nümunələr:
- "O, yaxşı işlər görürdü və bunun səvabını da alırdı." (Bu cümlədə səvab, yaxşı işlərin nəticəsi kimi istifadə olunmuşdur.)
- "Allahın rizası üçün edilən hər əməlin böyük səvabı vardır." (Burada səvab, Allah tərəfindən verilən mükafat mənasındadır.)
- "Qurban kəsmək böyük səvab işidir." (Bu cümlədə isə, müəyyən bir əməlin, yəni qurban kəsməyin səvabının vurğulanması var.)
- Misalda verilən şeir parçasında ("Mənim könlüm olubdur səngdil bütlər evi, Qövsi; Səvab üçün onu mən dəxi viyran etməyim, neylim?") şair, bütpərəstlik məbədini dağıtmamağını, səvab üçün bunu etməməsini bildirir. Burada səvab dini mənada deyil, əxlaqi və ya mənəvi mənada işlənmişdir. Yəni, o, səvab əldə etmək üçün deyil, başqa səbəblərə görə məbədi dağıtmır.
Beləliklə, "səvab" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas məğzi həmişə yaxşı əməllərin mükafatı, xeyir, müsbət nəticə olaraq qalır. Lakin şeir nümunələrində olduğu kimi, bəzən daha geniş, mənəvi və əxlaqi mənalar da daşıya bilər.