izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sxolastika (lat. scholasticus, əsli yun. scholé – məktəb) Orta əsrlər Avropasında (təxminən XI-XVI əsrlər) dominant fəlsəfi və teoloji yanaşma üsuludur. Termin etimoloji olaraq "məktəbə aid olan" mənasını verir və o dövrün ali məktəblərində (skolastik məktəblər) tədris olunan fəlsəfi və teoloji sistemləri ifadə edir. Bu sistem, antik fəlsəfə, xüsusilə Aristotel fəlsəfəsi ilə Kilsənin doktrinalarını (əsasən Xristianlığın) birləşdirməyə cəhd göstərirdi.

Sxolastika, əsasən məntiqi dəlillərdən, deduktiv üsuldan (ümumilərdən xüsusi hallara doğru çıxarış) istifadə edərək, teoloji və fəlsəfi problemləri həll etməyə çalışırdı. Mübahisələrin həlli məntiqi mücərrədləşdirmə və formalizmlə əlaqələndirilirdi. Bu yanaşma, müəyyən edilmiş prinsiplərdən çıxış edərək, müxtəlif nöqteyi-nəzərlərin sistematik və məntiqi təhlilini və uyğunlaşdırılmasını əhatə edirdi.

Sxolastiklər, müqəddəs kitablar (İncil, Müqəddəs Yazılar), Kilsənin atası hesab edilən teologların əsərləri və antik fəlsəfi mətnləri (Aristotel, Platon və s.) əsas mənbələr kimi qəbul edirdilər. Onlar bu mənbələri məntiqi analiz vasitəsi ilə əlaqələndirib, yeni nəticələr əldə etməyə çalışırdılar. Bu proses çox vaxt müxtəlif məktəblərin və müəlliflərin fikir mübadiləsi və müzakirələri ilə müşayiət olunurdu.

Sxolastikanın ən məşhur nümayəndələri arasında Anselm Kenterberili, Peter Abelard, Tomas Akvinalı və Vilyam Okkamı göstərmək olar. Onların əsərləri Orta əsrlər fəlsəfəsinin inkişafında əhəmiyyətli rol oynamış və sonrakı fəlsəfi və teoloji düşüncəyə təsir göstərmişdir. Ancaq, Sxolastikanın çox formal və mücərrəd olması, həmçinin, Kilsənin doktrinalarına həddindən artıq bağlılığı tənqid obyekti olmuşdur.

Müasir istifadədə, "sxolastika" termini bəzən həddindən artıq formal, mücərrəd və realdan uzaq düşüncə tərzi üçün də işlədilir. Məsələn, "O, sxolastik müzakirələrlə vaxt itirirdi" kimi cümlələrdə sxolastika mənası daha çox məhsuldar olmayan, əsasən teorik diskussiyaları ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz