izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Silə (ər. سِلة‎ - *sila*) sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənada işlənir. Əsasən, ərəb mənşəli olub, kökü "sələ" (صلة) felindən törəmədir ki, "bağlamaq", "əlaqələndirmək", "bir yerə qovuşdurmaq" mənalarını verir. Bu əsas mənadan çıxış edərək, Azərbaycan dilində aşağıdakı mənalarda işlənir:

1. Qovuşma, əlaqə: İki şeyin bir-birinə bağlanması, bir-birinə toxunması, arasında əlaqənin olması mənasında işlənir. Məsələn: "Onların arasındakı silə qırılıb." burada "silə" iki şəxs arasındakı əlaqəni, münasibəti bildirir. Başqa bir nümunə olaraq "torpaqların siləsi" ifadəsini göstərmək olar; bu zaman torpaqların bir-birinə bitişikliyi, əlaqəsi nəzərdə tutulur.

2. Bağ, rabitə: Daha geniş mənada, iki və ya daha çox şey arasındakı əlaqə, bağlılıq, münasibət mənasını ifadə edir. Bu mənada "silə" sözü mənəvi və ya fiziki əlaqələri ifadə edə bilər. Məsələn, "ailənin siləsi" ifadəsi ailə üzvləri arasındakı qohumluq əlaqəsini, "şəhərlər arasındakı nəqliyyat siləsi" isə şəhərləri bir-birinə bağlayan yolları, nəqliyyat xətlərini bildirir.

3. Hədiyyə, mükafat: Bu məna, sözün daha az işlənən və ehtimal ki, məcazi mənasıdır. Seyid Əzim Şirvaninin Sabirə yazdığı məktubdakı nümunədə olduğu kimi, "silə" sözü hədiyyə, mükafat mənasında işlənə bilər. Bu halda, "sələ" felinin "bağlamaq", "birləşdirmək" mənalarından çıxış edərək, bir növ "məhəbbət bağı" və ya "hörmət bağışlaması" mənasında başa düşülməlidir. Yəni hədiyyə, əlaqəni möhkəmləndirən bir vasitə kimi qəbul edilmişdir. Bu mənada istifadə ədəbi dillə daha çox bağlıdır və müasir Azərbaycan dilində nadir hallarda rast gəlinir.

Qeyd edək ki, "silə" sözü ədəbi dildə daha çox işlənir və gündəlik danışıq dilində o qədər geniş yayılmayıb. Ancaq ədəbiyyat əsərlərini oxuyarkən və ya tarixi mətnlərlə işləyərkən bu sözlə qarşılaşmaq mümkündür.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz