izahlı lüğət 2 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sima (ər. سِيمَاء - sīma) sözü Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir. Əsas mənası "üz", "sifət", "bəniz"dir. Lakin sadəcə fiziki görünüşü deyil, üz ifadəsi, xarici görünüş vasitəsilə əks olunan daxili keyfiyyətləri də əhatə edir. Belə ki, "sima" sözü insanın üzü ilə bağlı həm obyektiv (fiziki xüsusiyyətlər: gözəllik, solğunluq, rəng, quruluş), həm də subyektiv (ifadə, duyğu, xarakter əlamətləri) məlumatlar verə bilir.

Məsələn, "gözəl sima" ifadəsi sadəcə fiziki gözəllikdən deyil, həm də üzün ifadə etdiyi xoşagəlməzlik, cəlbedicilikdən bəhs edir. "Solğun sima" isə yalnız rəngin solğunluğunu yox, həm də sağlamlıq vəziyyəti ilə, üz ifadəsindəki tənəzzül ilə əlaqələndirilə bilər. "Uşağın siması" isə uşağın fiziki xüsusiyyətlərindən əlavə, söhbət mövzusuna görə müəyyən edilən masum, şən və ya düşüncəli ifadəni əks etdirə bilər.

Sözün istifadə sahəsi genişdir. Həm gündəlik danışıqda, həm də ədəbi əsərlərdə istifadə edilir. Misal üçün, verilən şeir parçasında ("Aşıq oldum simasına, boyuna; Hayıf ki, kamalda dərin görmədim") "sima" sözü sevgiliyə olan sevginin əsasını təşkil edən fiziki gözəlliklə yanaşı, onun əxlaqi keyfiyyətləri, daxili aləmi ilə bağlı məcazi mənada da işlənir. Yəni, aşıq sevgilinin xarici gözəlliyinə heyran olsa da, onun daxili aləmini, kamalını tam dərk edə bilmədiyini ifadə edir.

Qeyd etmək lazımdır ki, "sima" sözü bəzən "əlamət", "işarə" mənasında da işlənə bilər, lakin bu, əsas mənasından törəmiş ikinci dərəcəli mənadır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz