izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sindikalizm [fr. syndicalisme]: XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində əsasən Avropada, fəhlə hərəkatı çərçivəsində yaranmış, əməkçi sinfinin iqtisadi və siyasi mübarizə üsullarına əsaslanan sosial-siyasi təlimlər və hərəkatlar ailəsidir. Sindikalizmin əsas ideyası əməkçi sinfinin öz müstəqil təşkilatları – sindikatları – vasitəsilə kapitalizm sistemini məhv etmək və yeni, sosial ədalətə əsaslanan bir cəmiyyət qurmaq idi. Bu ideya, marksizmə alternativ olaraq ortaya çıxmış və özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə fərqlənmişdir.

Sindikalizm fərqli cərəyanlara bölünsə də, ümumi məqsəd – əməyin azadlığı və işçilərin iqtisadi və sosial hüquqlarının qorunması idi. Hərəkatın tərəfdarları, siyasi partiyalardan və dövlət strukturlarından asılı olmadan, yalnız işçilərin öz-özlüyündən qaynaqlanan gücə – sindikatlara – inanırdılar. Sindikatlar, onların təsəvvüründə, kapitalistlərə qarşı iqtisadi təzyiq vasitəsi olmaqla yanaşı, gələcək sosialist cəmiyyətinin əsasını da təşkil edəcəkdi.

Sindikalizmin əsas üsulları arasında həm iqtisadi təzyiq (məsələn, hədə-qorxu, boykot, tətil), həm də bəzən zorakılıqdan istifadə (məsələn, sabotaj, vandalizm) yer alırdı. Bununla yanaşı, fərqli sindikalist cərəyanlar bu üsullara fərqli yanaşmalar nümayiş etdirir, bəziləri daha çox mülayim, bəziləri isə daha radikal üsulları tərəfdar tuturdu. Sindikalizmin nəzəriyyəçiləri öz fəaliyyətlərinin əsasını anarsizm, sinif mübarizəsi və kollektivizm kimi konsepsiyalar üzərində qururdular.

XX əsrin əvvəllərində sindikalizm geniş yayılmış, bir çox ölkələrdə güclü hərəkatlar formalaşdırmışdır. Lakin, sonrakı dövrlərdə kommunizm və sosial-demokratiyanın güclənməsi ilə onun təsiri zəifləmişdir. Buna baxmayaraq, sindikalizmin bəzi ideyaları, xüsusilə də əmək hərəkatında sindikatların rolu haqqında təsəvvürlər, müasir dövrdə də aktuallığını qoruyub saxlayır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz