Siz sözü ikinci şəxs çoğul əvəzliyidir. Yəni, iki və ya daha çox insana müraciət etdikdə istifadə olunur. Lakin, bu sadəcə qrammatik funksiyası ilə məhdudlaşmır. Sözün işlənmə konteksti, intonasiya və situasiya onun mənasını və ifadə etdiyi münasibəti dəyişə bilir.
Dilçilik baxımından, "siz"in qrammatik cəhətdən "sizlər" formasından fərqi, əslində, yalnız formal olaraq azdır. Hər ikisi də ikinci şəxs çoğul əvəzliyidir. Ancaq üslub baxımından, "siz" daha formal, hörmətli və ya məsafəli bir müraciət forması kimi qəbul edilir. "Sizlər" isə daha qeyri-formal və söhbət üslubuna daha yaxındır. Bir çox halda, "sizlər"in istifadəsi biraz köhnəlmiş və ya regional leksik xüsusiyyət kimi qəbul oluna bilər.
"Siz" sözü həmçinin, hörmət ifadəsi kimi tək bir insana da müraciət üçün istifadə olunur. Bu, xüsusilə yaşca böyük, ictimai mövqeyi yüksək olan və ya hörmət edilən şəxslərə müraciət zamanı geniş yayılmışdır. Bu mənada, "siz" sayğı və hörmətin, formal münasibətin simvolu kimi çıxış edir. Belə hallarda, "siz"in əvəzinə "sen"in istifadəsi qəbuledilməz sayılır və hörmətsizlik kimi qəbul oluna bilər.
Müxtəlif cümlələrdə "siz"in işlənməsinə nümunələr:
- Siz bu məsələdə çox köməkçi oldunuz. (Hörmətli müraciət, təşəkkür ifadəsi)
- Siz hamınız bu işə əl atmalısınız. (Çoxluğa müraciət)
- Siz nə vaxt gələcəksiniz? (Formal müraciət, sorğu)
- Afərin sizə! (Tək bir insana hörmət ifadəsi ilə müraciət)
Qısaca, "siz" sözü yalnız qrammatik bir funksiyanı yerinə yetirmir; həm də ünsiyyətdə sosial və mədəni norma və münasibətləri əks etdirir. Onun mənası və istifadə sahəsi danışıq tərzinə, situasiyaya və ünsiyyət tərəfdaşları arasındakı münasibətlərə görə dəyişir.