Skeptizm (yun. skepsis – baxma, araşdırma, şübhə): Fəlsəfədə obyektiv gerçəkliyin tam və qəti şəkildə dərk edilməsinin mümkünlüyünə şübhə ilə yanaşan, hər hansı bir biliyin mütləq və dəyişməz olmasını inkar edən bir yanaşma və ya fəlsəfi cərəyan. Skeptizm, sadəcə olaraq biliyin qeyri-mümkünlüyünü iddia etməkdən daha çox, biliyin məhdudiyyətlərinin və qeyri-müəyyənliklərinin vurğulanması ilə xarakterizə olunur. Müxtəlif dərəcələrdə skeptizm mövcuddur; bəziləri yalnız müəyyən biliklər sahələrində şübhə əsasını qoyarkən, bəziləri isə bütün bilikləri şübhə altına alır.
Skeptizmin kökləri antik dövrə, xüsusilə də Sokrat öncəsi fəlsəfəyə gedib çıxır. Sofistlər kimi bəzi düşünürlər, biliyin nisbiliyini və subyektivliyini vurğulayaraq, həqiqətin mövcudluğuna şübhə ilə yanaşırdılar. Antik skeptizmin ən nüfuzlu nümayəndələrindən biri olan Pirronun adından götürülən Pirronizm, bütün iddiaların şübhə altına alınmasını və əminlikdən çəkinməni təşviq edirdi. Bu mənada skeptizm passiv bir şübhəçilikdən daha çox aktiv bir araşdırma metodu kimi qəbul edilə bilər; çünki o, biliyin məhdudiyyətlərini anlamaq üçün ciddi bir mühakimə prosesini tələb edir.
Müasir fəlsəfədə skeptizm müxtəlif formalarda ortaya çıxır. Epistemoloji skeptizm biliyin mümkünlüyünə, ontoloji skeptizm varlığın gerçəkliyinə, etik skeptizm isə əxlaqi həqiqətlərin mövcudluğuna şübhə ilə yanaşır. Skeptizm, elmi metodların inkişafında və fəlsəfi tədqiqatlarda tənqidi düşüncənin vacib bir elementi kimi çıxış edir. Çünki hər hansı bir iddianın əsaslılığını və etibarlılığını yoxlamaq üçün şübhə etmək və alternativ izah imkanlarını araşdırmaq zəruridir. Lakin həddindən artıq skeptizm həyatın və fəaliyyətin paralizə olunmasına səbəb ola bilər, çünki hər hansı bir hərəkətin və ya qərarın əsasını qəti şəkildə təsdiq etmək mümkün deyildir.
Skeptizmin cümlədə işlənməsinə nümunələr:
- Onun fikirlərinə qarşı dərin bir skeptizm hiss edirdim.
- Yeni tədqiqatlar onun nəzəriyyəsinə qarşı skeptizmi artırdı.
- Elmi cəhətdən sübut edilməmiş iddialara qarşı skeptik yanaşmaq vacibdir.
- Qədim Yunan fəlsəfəsindəki skeptizm haqqında geniş məlumat əldə etdi.