Soncuqlamaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "soncuq atmaq, təpik atmaq, şıllaq atmaq" deyə izah edilməkdən daha geniş və dəqiq bir şəkildə ifadə oluna bilər. Lüğətlərdəki qısa izah, fəlin mənasını tam əhatə etmir.
Etimalogiyası: "Soncuq" sözü özündə "son" və "cuq" (kiçiklədici şəkilçi) komponentlərini ehtiva edir. "Cuq" şəkilçisi əşyanın kiçik ölçüsünü, ya da hərəkətin zəif intensivliyini bildirir. Beləliklə, "soncuq" "kiçik son, qısa son" mənasını verir. Bu, hərəkətin qısa, tez və güclü bir təkanla həyata keçirildiyini ifadə edir. "Soncuqlamaq" isə bu qısa və güclü təkanın təkrarlanan hərəkətini bildirir.
Mənası: "Soncuqlamaq" fəli, əsasən, ayaqla yüngül, tez-tez təpik vurmaq, şıllaq atmaq, və ya bir şeyə qısa, güclü təkan vermək mənasında işlənir. Bu təkan həm ayaqla, həm də əllə verilə bilər. Hərəkət təkrarlanan xarakter daşıyır. Misal üçün, birinin əsəbləşərək ayağı ilə yerə tez-tez vurması, ya da bir şeyə qısa və tez-tez zərbələr endirməsi "soncuqlamaq" felinin mənasına uyğundur. "Cöngə isə hey soncuqlayır, təkə kimi atılıb-düşürdü" cümləsindəki istifadə də bunun bariz nümunəsidir. Burada "soncuqlamaq" fəli, congənin hərəkətinin tez-tez, qısa və güclü təkanlarla olduğunu ifadə edir.
Fərqli cümlələrdə işlənməsi:
- Uşaq əsəbindən yerə soncuqlayırdı.
- O, qapını açmaq üçün qolu soncuqladı.
- At, quyruğunu soncuqlayaraq milçəkləri qovurdu.
- Topu soncuqlayıb uğrunda qaçdı.
Göründüyü kimi, "soncuqlamaq" fəli müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilir və hərəkətin xarakterini daha dəqiq ifadə edir. Sadəcə "təpik atmaq" və ya "şıllaq atmaq" ifadələri bu fəlin bütün mənasını əhatə etmir.