Sovxoz [rus. “советское хозяйство” söz. ixtisarı] – Sovet dövründə mövcud olmuş, dövlətə məxsus və dövlət tərəfindən idarə olunan irimiqyaslı kənd təsərrüfatı müəssisəsidir. Sovxozlar, fərqli olaraq kolxozlardan, öz əməkdaşlarına əmək haqqı ödəyərək, onların işçiləri kimi fəaliyyət göstərirdilər. Kolxozlarda isə üzvlər kollektiv əməyə görə pay alırdılar. Bu, mülkiyyət forması baxımından əsas fərq idi. Sovxozlar, dövlət planına uyğun olaraq, müəyyən kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalına yönəldilir, istehsal prosesinin bütün mərhələləri dövlət tərəfindən nəzarət edilirdi. Ona görə də sovxozlarda istehsal texnologiyalarının tətbiqi, gübrələrin istifadəsi və məhsulların marketinq strategiyası dövlət tərəfindən müəyyən edilirdi.
Sovxoz termini “sovet kənd təsərrüfatı” ifadəsinin qısaltmasıdır və Rus dilindən Azərbaycan dilinə keçmişdir. Sovet hakimiyyətinin qurulması ilə əlaqədar yaranmış bu təsərrüfat forması, kənd təsərrüfatı istehsalının sosialistləşdirilməsi siyasətinin əsas elementlərindən biri idi. Sovxozlar, əsasən, böyük əraziləri əhatə edir, minlərlə hektar torpaq sahəsini özündə birləşdirir və yüzlərlə işçi heyəti ilə fəaliyyət göstərirdilər. Bu irimiqyaslı təsərrüfatlar, dövlətin kənd təsərrüfatı məhsullarına olan tələbatını ödəmək, həmçinin kənd əhalisinin məşğulluğunu təmin etmək məqsədi ilə yaradılmışdı.
Sovxozlar haqqında danışarkən, onların iqtisadi səmərəliliyi ilə bağlı müxtəlif fikirlər söylənməkdədir. Bəzi hallarda, planlaşdırma sisteminin sərtliyi və mərkəzləşdirilmiş idarəetmənin çatışmazlıqları səbəbindən, sovxozlar lazımi səviyyədə məhsuldarlığa nail ola bilməmişdilər. Bununla belə, sovxozlar Sovet İttifaqının kənd təsərrüfatında əhəmiyyətli rol oynamış və ölkənin ərzaq təminatına böyük töhfələr vermişdir. Müasir Azərbaycan kənd təsərrüfatının inkişafında sovxozların rolu tarixi bir fakt kimi qalır və onların təcrübəsi, müasir kənd təsərrüfatı təsərrüfatçılığı üçün dərslər verir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
1. Atam sovxozda traktorçu işləyirdi.
2. Sovxozun məhsulu yaxşı idi.
3. Sovet dövründə kənd təsərrüfatı əsasən sovxozlar və kolxozlar üzərində qurulmuşdu.
4. Sovxozun ərazisi çox geniş idi.