Söndürücü sözü, Azərbaycan dilində, əsasən "yanan bir şeyi, yanğını, işığı və s. söndürməyə yarayan cihaz, alət və ya maddə" mənasında işlənir. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün geniş məna çalarlarını tam əhatə etmir. Daha dəqiq və geniş bir izah aşağıdakı kimi verilməlidir:
Mənşəyi: Söz, "söndürmək" fellərinin törəməsidir və "-cü" şəkilçisi ilə isimləşdirilmişdir. "Söndürmək" fiili isə köhnə türk dillərindən gələn və yanma prosesinin kəsilməsini bildirən köklərə əsaslanır.
Mənası: "Söndürücü" sözü, müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalarda işlənə bilər:
1. Cihaz/Alət mənasında: Bu əsas mənasıdır. Yanğını söndürmək üçün istifadə olunan yanğınsöndürənlər (tozlu, köpüklü, karbon qazlı və s.), fənərlərin, çəhrayıların, qaz lampalarının və digər işıq mənbələrinin işığını söndürmək üçün istifadə olunan mexanizmlər və ya düymələr, elektrik dövrələrini söndürmək üçün istifadə olunan açarlar və s. hamısı "söndürücü" kimi təsnif oluna bilər. Bu mənada söndürücü, həm fiziki bir alət, həm də bir sistem və ya mexanizm ola bilər.
2. Maddə mənasında: Bəzi maddələr, məsələn, karbon qazı, su, torpaq, qum yanğını söndürmək xüsusiyyətinə malikdir. Bu maddələr də müəyyən kontekstdə "söndürücü" adlandırıla bilər. Məsələn, "Yanğını söndürmək üçün su ən təsirli söndürücü vasitə idi."
3. Sifət mənasında (məcazi): Nadir hallarda, lakin mümkün olan bir istifadə. Məsələn, "Onun sözləri həyəcanımı söndürücü təsir bağışladı" cümləsində "söndürücü" sözü, həyəcanı azaldan, sakitləşdirici bir xüsusiyyəti bildirir. Bu məcazi istifadə, əsas məna ilə əlaqədar olsa da, daha az yaygındır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
• Yanğını söndürmək üçün peşəkar yanğınsöndürənlərdən istifadə etmək lazımdır. (Cihaz mənası)
• Fənərin söndürücüsünü basaraq işığını söndürdüm. (Alət mənası)
• Su, odun ən güclü söndürücüsü hesab olunur. (Maddə mənası)
• Onun sakit səsi, qızğın mübahisəni söndürücü təsir bağışladı. (Məcazi mənası)
Beləliklə, "söndürücü" sözünün mənası, kontekstdən asılı olaraq genişləndirilərək daha dəqiq şəkildə təsvir olunmalıdır.