Söyləmə: Azərbaycan dilində "söyləmə" sözü, "söyləmək" felindən törəmiş bir isimdir. Lüğətlərdə sadəcə "söyləmək"dən törəmiş kimi qeyd olunsa da, mənası və işlənmə sahəsi daha genişdir və fərqli kontekstlərdə müxtəlif mənalar kəsb edə bilər. Əsasən, bir şeyin söylənilməsi, ifadə olunması, bəyan edilməsi, bildirilməsi hərəkətini və ya həmin hərəkətin nəticəsini ifadə edir. Bu mənada "söyləmə" sözü "deyim", "söz", "ifadə", "bəyanat" kimi sözlərlə sinonim kimi işlənə bilər, lakin hər biri özünəməxsus incəliklərə malikdir.
Daha dəqiq məna kontekstə bağlıdır. Məsələn:
- "Onun söyləməsi hamını təəccübləndirdi." Bu cümlədə "söyləmə" sözü bir xəbərin, bir fikrin, bir bəyanatın ifadə olunmasını bildirir. Bu mənada "söyləmə" fəal bir hərəkətə işarə edir və nəticəsi təəccübə səbəb olub.
- "Onun söyləməsi həqiqətə uyğun deyildi." Bu cümlədə isə "söyləmə" sözü ifadə olunan fikrin, söylənən sözlərin məzmununa diqqət çəkir. Söylənilənlərin doğruluğu və ya yanlışlığı ön plana keçir.
- "Yazıçının yeni söyləmələri maraqla qarşılandı." Burada "söyləmə" sözü yeni fikirləri, yeni yanaşmaları, yeni nəzəriyyələri və ya bədii əsərlərdə yeni üslubları bildirir. "Söyləmə" bu mənada yeni, orijinal bir ifadə, yeni bir ideyanı ifadə edir.
- "Ədəbiyyatda yeni bir söyləmə üslubu yaranıb." Bu cümlədə "söyləmə" ədəbi-bədii bir üslubu, özünəməxsus bir dil tərzini ifadə edir.
Göründüyü kimi, "söyləmə" sözünün mənası kontekstə bağlı olaraq dəyişir. Sadəcə "söyləmək" felindən törəmiş bir isim deyil, daha geniş məna çalarlarına malik, fərqli kontekstlərdə müxtəlif nüansları ifadə edən bir sözdür. Onun etimologiyası da bu çoxmənalılığın açıqlanması üçün vacibdir. "Söy"- kökündən törəyən bu söz, qarşılıqlı ünsiyyətin, fikir mübadiləsinin əsasını təşkil edən bir hərəkəti ifadə etməklə yanaşı, həm də bu ünsiyyətin məhsulunu, nəticəsini bildirir.