Sözgəzdirən sözü Azərbaycan dilində sifət və isim kimi işlənən, kökü "söz" və "gəzdirən" felindən törəmiş bir söz birləşməsidir. "Sözgəzdirən"in əsas mənası "sözü, xəbəri bir yerdən bir yerə aparıb yayandır, yaymaqla məşğuldur" deməkdir. Beləliklə, həm sözün özü, həm də əməlinin mahiyyəti nəzərə alınaraq genişlənmiş tərifini verə bilərik.
Sifət kimi istifadəsi: Sözgəzdirən, fəal, hərəkətli və ünsiyyətcil bir şəxsi təsvir etmək üçün işlənir. Bu şəxs informasiyanı yaymaqda, xəbərləri çatdırmaqda fəal rol oynayır. Məsələn: "O, sözgəzdirən bir insandı, hər yerdə eşitdiyi xəbərləri yayırdı." Burada sözgəzdirən, fəal olaraq xəbər yaymaqda olan bir insanı təsvir edir. Digər bir nümunə: "Qəsəbənin sözgəzdirən qadınlarından biri də Sədaqət xala idi."
İsim kimi istifadəsi: Sözgəzdirən, xəbər və ya informasiya yayımında iştirak edən, bu işlə məşğul olan şəxs və ya qrup üçün də istifadə oluna bilər. Məsələn: "Kənddəki sözgəzdirənlər tezliklə hadisənin bütün ətraf kəndlərə yayılmasını təmin etdilər." Bu cümlədə, sözgəzdirənlər kənddə yaşayan və xəbərləri yaymaqla məşğul olan insanlar qrupunu ifadə edir.
Etimoloji baxımdan: Sözün mənşəyi "söz" və "gəzdirən" felindən törəməsidir. "Gəzdirən" felinin burada mənası "bir yerdən-bir yerə aparmaq, yaymaq" şəklindədir. Yəni, söz əslində "sözü gəzdirən" kimi anlaşıla bilər, yəni sözü bir yerdən-bir yerə aparan, yaymaqla məşğul olan mənasını verir.
Fərqli cümlələrdə işlənmə nümunələri:
- Həmin sözgəzdirən kişidən çox şey eşitmişdim.
- Sözgəzdirənlər tez bir zamanda bütün şəhərə xəbəri yaydılar.
- O, sözgəzdirən kimi deyil, daha çox dinləyici idi.
- Sözgəzdirən qadınların dediklərinə inanmaq olmazdı.
Yekun olaraq, "sözgəzdirən" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mahiyyəti informasiyanın yayılmasında fəal rol oynayan şəxs və ya qrup deməkdir.