Stenoqraflamaq felinin mənası Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində sadəcə "stenoqrafiya üsulu ilə yazmaq, stenoqrafiyasını götürmək" kimi verilmişdir. Lakin bu izah, sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. Daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah etmək üçün sözün mənşəyinə, istifadə kontekstlərinə və nüanslarına nəzər salmaq lazımdır.
Əvvəlcə, sözün etimologiyasına diqqət yetirək. "Stenoqraflamaq" sözü yunan mənşəlidir: "stenos" (στενός) - dar, sıx və "graphein" (γράφειν) - yazmaq sözlərindən əmələ gəlmişdir. Beləliklə, sözün əsl mənası "dar, sıx yazmaq" deməkdir. Bu, stenoqrafiyanın xüsusiyyətlərini əks etdirir: xüsusi qısaltmalar, simvollar və işarələr vasitəsilə yazı sürətini artırmaq.
Lüğətdəki qısa izah, stenoqraflamağın əsas mənasını əks etdirir: səslilərin və ya nitqin xüsusi stenoqrafiya sistemi ilə yazılı şəkildə qeydə alınması. Lakin bu prosesin müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar kəsb edə biləcəyini nəzərə almaq lazımdır. Məsələn:
Kontekst 1 (Məhkəmə): "Məhkəmə iclası zamanı katib şahid ifadələrini diqqətlə stenoqraflayırdı." Bu cümlədə stenoqraflamaq, hüquqi əhəmiyyət kəsb edən məlumatların dəqiq və tam qeydə alınması mənasını daşıyır.
Kontekst 2 (Konfrans): "Konfransdakı çıxışı stenoqraflamaq üçün mütəxəssis dəvət olunmuşdu." Bu halda stenoqraflamaq, sonradan transkripsiya ediləcək və ya digər məqsədlər üçün istifadə ediləcək nitqin yazılı formada saxlanması deməkdir.
Kontekst 3 (Jurnalistika): "Müsahibəni stenoqraflamaq və daha sonra məqalə yazmaq üçün müxbir səbrlə dinləyirdi." Bu cümlədə isə stenoqraflamaq, məlumat toplama və sonradan informasiyanı işləmək məqsədilə istifadə olunur.
Yekun olaraq, "stenoqraflamaq" fəli, xüsusi qısaltmalar və simvollar sistemindən istifadə edərək nitqi sürətlə yazılı formada qeydə alma prosesini ifadə edir. Bu prosesin məqsədi və tətbiq sahəsi müxtəlif ola bilər, lakin əsas mahiyyəti dəqiqlik və sürətdir. Lüğətdəki sadə izahı genişləndirərək, stenoqraflamağın müxtəlif kontekstlərdə kəsb etdiyi mənaları və nüansları göstərmək vacibdir.