Subyektiv sifəti latın dilindən gəlmişdir və kökü olan "subiectus" sözü "tabe olan", "atılmış", "təslim edilmiş" kimi mənaları ifadə edir. Lüğətlərdəki qısa izahlar subyektivliyin əsas mənasını əks etdirir, lakin daha geniş bir təhlilə ehtiyac var. Subyektivlik, bir hadisəyə, fikrə və ya qiymətləndirməyə şəxsi baxış bucağı, duyğu, təcrübə və qərəzlərin təsirini bildirir. Yəni, subyektiv bir şey obyektiv həqiqətdən fərqli olaraq, konkret şəxsin özünəməxsus şüuruna, qavrayışına və əvvəlki biliklərinə bağlıdır.
Subyektivlik obyektivliyin əksidir. Obyektivlik gerçəkliyə hər hansı bir şəxsiyyətin, duyğunun və ya qərəzin təsiri olmadan, neytral və qərəzsiz baxışla yanaşmanı ifadə edir. Subyektiv məlumatlar isə fərdi təcrübələrə, inam və fikirlərə dayanan məlumatlardır və fərqli şəxslər tərəfindən fərqli qiymətləndirilə bilər.
Subyektiv anlayışı müxtəlif sahələrdə fərqli kontekstlərdə istifadə olunur:
- Elm: Elm obyektivliyə üstünlük verir, lakin elmi tədqiqatlarda subyektivlik faktoru tamamilə aradan qaldırılmır. Məlumatların toplanması, təhlili və şərh edilməsi prosesində tədqiqatçının özünəməxsus baxış bucağı təsir edə bilər.
- Fəlsəfə: Subyektivlik və obyektivlik fəlsəfədə əsas müzakirə mövzularındandır. Biliş fəlsəfəsi subyektin gerçəkliyi necə qavradığı ilə maraqlanır.
- Ədəbiyyat: Ədəbi əsərlərdə subyektivlik əsas vasitədir. Müəllif öz duyğularını, təcrübələrini və baxış bucağını əsərinə əks etdirir.
- Gündəlik həyat: Gündəlik həyatda da subyektiv fikirlər və qiymətləndirmələr tez-tez rast gəlinir. Məsələn, "Bu film çox maraqlı idi" deyəndə subyektiv bir rəy verilir.
Subyektiv sözünün cümlədə işlənməsinə misallar:
- Onun qərarı tamamilə subyektiv idi.
- Rəssamın əsərləri güclü subyektiv təəssüratlar yaradır.
- Bu qiymətləndirmə subyektiv meyarlara əsaslanır.
- Şahidin ifadəsi subyektiv ola bilər.
- İşdəki problemlərin subyektiv səbəbləri də var idi.