izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Superfosfat [lat. superphoros (daşıyan, təmin edən)] – təbii fosfat mənbələrindən, əsasən apatit və fosforit filizlərindən alınan, bitkilərin fosfor ehtiyacını ödəmək üçün istifadə olunan bir növ fosforlu mineral gübrədir. Superfosfatın istehsalı, fosfat filizlərinin sulfat turşusu ilə müalicə edilməsinə əsaslanır. Bu proses nəticəsində suda həll olunan və bitkilər tərəfindən asanlıqla mənimsənilən kalsium superfosfat (monokalsium fosfat, Ca(H₂PO₄)₂ və kalsium sulfat, CaSO₄) əmələ gəlir. Bəzən superfosfatın tərkibində az miqdarda sərbəst fosfor turşusu (H₃PO₄) da ola bilər.

Superfosfatın iki əsas növü mövcuddur: sadə superfosfat və qatışıqlı (konsentratlaşdırılmış) superfosfat. Sadə superfosfat tərkibində təxminən 14-20% P₂O₅ (fosfor pentoksid) olur. Qatışıqlı superfosfat isə daha yüksək fosfor tərkibinə (40-50% P₂O₅) malikdir və ammonium fosfat, ammofos və s. kimi digər fosforlu gübrələrlə qarışdırılaraq istehsal olunur. Qatışıqlı superfosfatın sadə superfosfata nisbətən üstünlüyü onun yüksək fosfor miqdarına və daha kompakt formasına görə daha səmərəli istifadə edilməsidir. Nəticədə eyni miqdarda fosfor təmin etmək üçün daha az miqdarda gübrə sərf olunur, bu isə nəqliyyat xərclərini və əmək məhsuldarlığını artırır.

Superfosfat əsasən taxıl bitkiləri, texniki bitkilər və meyvə ağaclarının gübrələnməsində istifadə olunur. Torpağın fosfor tələbatını ödəməklə yanaşı, superfosfat torpağın strukturunu da yaxşılaşdırır və bitkilərin kök sisteminin inkişafına müsbət təsir göstərir. Ancaq superfosfatın istifadəsində bəzi məhdudiyyətlər də mövcuddur. Məsələn, yüksək miqdarda kalsium sulfatın olması bəzi torpaqlarda kalsiumun artıqlığına səbəb ola bilər. Bundan əlavə, superfosfatın keyfiyyəti istehsal texnologiyasından və xammalın tərkibindən asılı olaraq dəyişə bilər.

Superfosfat sözü, "super" - üstün, güclü mənasını verən latın sözü ilə "phoros" - daşıyan, təmin edən mənasını verən latın sözündən əmələ gəlmişdir. Bu termin, onun adi fosfat gübrələrinə nisbətən daha yüksək fosfor tərkibinə və effektivliyinə işarə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz