Südur (ər. سُدُور - sudūr) sözü köhnə Azərbaycan dilində geniş işlənən bir termindir. Lüğətlərdə əsasən "zahir olma, hasil olma, çıxma, baş vermə" kimi tərcümə olunsa da, mənası daha çox kontekstdən asılıdır və daha geniş bir spektr əhatə edir.
Sözün əsas mənası, bir şeyin gizlindən görünməyə, mövcudluğunu aşkar etməyə başlamasıdır. Bu, həm fiziki, həm də metafiziki hadisələrə aid ola bilər. Məsələn, günəşin sübh tezdən südur etməsi (çıxması) fiziki bir hadisəni, bir fikrin və ya hissin insanın qəlbində südur etməsi isə metafiziki bir hadisəni ifadə edir. Birinci halda "çıxma", ikinci halda isə "yaranma", "ortaya çıxma", "baş vermə" mənaları daha uyğundur.
Südur sözünün işlənməsində əsasən nəticə, yekun mərhələ vurğulanır. Baş vermə prosesinin özü deyil, onun nəticəsi, görünən tərəfi ön plana çəkilir. Məsələn, "məsələnin südur etməsi" deyərkən, məsələnin artıq aydınlaşdığını, həll olunduğunu və ya ortaya çıxdığını ifadə edirik. Sadəcə baş verməsi yox, həm də nəticəsinin görünməsi nəzərdə tutulur.
Cümlə içində istifadə nümunələri:
- Günəşin südur etməsi ilə hər yer işıqlandı.
- Onun ürəyində qəribə bir hiss südur etdi.
- Müharibənin südur etməsi hər kəsi təəccübləndirdi.
- Bu hadisənin südur etmə səbəbləri hələ də araşdırılır.
Yekun olaraq, "südur" sözünün mənasını sadəcə "zahir olma, hasil olma, çıxma, baş vermə" kimi tərcümə etmək kifayət deyil. Mənasının tamlığı və dəqiqliyi üçün kontekstin nəzərə alınması vacibdir. Söz, bir hadisənin ortaya çıxmasını, nəticəsini və görünən tərəfini vurğulayan bir termin kimi dəyərləndirilməlidir.