Sümükləşmə (ossifikasiya) – bir çox canlılarda, o cümlədən insanlarda, həm embrional inkişaf dövründə, həm də sonradan, bir toxumanın sümüyə çevrilmə prosesidir. Bu proses əsasən mezenxim toxumasının və ya qığırdaq toxumasının osteoblastlar adlanan xüsusi hüceyrələr tərəfindən sümük matrisinə çevrilməsindən ibarətdir. Sümüyün əmələ gəlməsinin iki əsas yolu vardır: intramembranöz sümükləşmə və intrakartilaginöz sümükləşmə.
İntramembranöz sümükləşmə – mezenxim toxumasından birbaşa sümüyün əmələ gəlməsi ilə xarakterizə olunur. Bu prosesdə mezenxim hüceyrələri osteoblastlara diferensiasiya olunur və sümük matrisini ifraz edirlər. Bu proses kəllə sümüklərinin əksəriyyətində və çənə sümüyünün bir hissəsində müşahidə olunur.
İntrakartilaginöz sümükləşmə – isə qığırdaq toxumasından sümüyün əmələ gəlməsini əhatə edir. Bu prosesdə əvvəlcə qığırdaq modeli əmələ gəlir, sonra isə bu model osteoblastlar tərəfindən sümük matrisinə çevrilir. Uzun sümüklərin əksəriyyətinin formalaşması bu yolla baş verir. Proses zamanı qığırdaq hüceyrələri (xondrositlər) ölür və onların yerinə sümük toxuması əmələ gəlir. Bu proses, böyümə zonasının fəaliyyəti nəticəsində uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə uzun sümüklərin uzanmasına səbəb olur.
Sümükləşmə prosesi mürəkkəb bir prosesdir və bir sıra hormonlar, vitaminlər (məsələn, D vitamini) və digər faktorların tənzimlənməsi altında həyata keçirilir. Bu prosesin pozulması müxtəlif sümük xəstəliklərinə, o cümlədən raxit, osteoporoz və sümük qırılmaları riskinin artmasına səbəb ola bilər. "Sümükləşmə" termini tibb, anatomiya və embriologiya sahələrində geniş istifadə olunur və bu prosesin müxtəlif aspektlərini əhatə edir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
1. Embrional inkişaf dövründə sümükləşmə prosesi olduqca intensiv gedir.
2. Qırıqdan sonra sümükləşmənin sürəti fərdi xüsusiyyətlərdən asılıdır.
3. D vitamini çatışmazlığı sümükləşmə prosesini ləngidir.
4. Araşdırmalar göstərir ki, müəyyən genlərin mutasiyası sümükləşmə pozğunluqlarına səbəb olur.