Sümükləşmək (f.): Bu termin, əsasən, biologiya və tibb sahələrində istifadə olunan bir termindir və bir toxumanın və ya maddənin sümüyə bənzər bir hala çevrilməsi, yəni sərtləşməsi və quruması prosesini ifadə edir. "Bərkimək" və "qurumaq" mənaları ümumi mənalar olaraq qəbul edilə bilər, lakin "sümük kimi olmaq" ifadəsi prosesin nəticəsini daha dəqiq göstərir. Proses yalnız sərtləşmə ilə deyil, həm də toxumanın strukturunun dəyişməsi ilə müşayiət olunur. Bu dəyişiklik, kalsium duzlarının çökməsi və kollagen liflərinin təşkil olunması nəticəsində baş verir.
Məsələn, "çörək qalıb sümükləşib" ifadəsində "sümükləşmək" sözü çörəyin quruması və sərtləşməsi prosesini ifadə edir. Bu, bir metafora olaraq, çörəyin sərtliyinin sümüyün sərtliyinə bənzədilməsidir. Lakin, bu misalda bioloji sümükləşmə prosesi baş vermir. Əslində, çörəkdə baş verən proses, suyun buxarlanması və nişastanın quruması ilə əlaqədardır.
Sümükləşmə prosesinin daha dəqiq izahı üçün fərqli kontekstlərdə istifadəsinə baxmaq lazımdır. Məsələn, tibbdə "sümükləşmə" termini, embrional inkişaf zamanı qığırdaq toxumasının sümük toxumasına çevrilməsi prosesini, ya da zədələnmiş toxumalarda anormal sümük əmələ gəlməsini (heterotopias sümükləşmə) ifadə edə bilər. Beləliklə, "sümükləşmək" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir.
Etimalogiyasına gəldikdə, "sümük" sözünün kökü türk dillərindəndir və "sərt, möhkəm cisim" mənasını verir. "-ləşmək" isə, feilin məsdər halını göstərən bir şəkilçidir və prosesin davam etdiyini bildirir. Beləliklə, "sümükləşmək" sözü, "sümüyə bənzəmək prosesi" kimi izah edilə bilər.
Qısaca, "sümükləşmək" sözü, bir toxumanın və ya maddənin quruması, sərtləşməsi və sümüyə bənzəməsi prosesini ifadə edir. Ancaq bu prosesin bioloji və ya metaforik olması kontekstdən asılıdır.